Алдартай ерөөлч Гэлэгбалсан болбоос халхын Түшээт хан аймгийн Говь мэргэн вангийн хошууны хүн бөгөөд 1846 онд төрөөд 1923 онд нас баржээ. Гэлэгбалсан бага наснаас хувраг болж Онгийн голын хойд хийдэд сууж төвөд хэл бичиг сурсан боловч удалгүй хөдөө гарч малын ажил эрхэлж явахын завсраа бас монгол бичигт сайн суралцжээ. Хорин хэдэн наснаас хятад худалдаачны эд барааг хөлсөөр тээвэрлэн Бээжин, Чуулалт хаалга, Шиндий зэрэг газраар олон удаа явах зуур хятад хэл сурсан байна. Бээжин зэрэг газраар явахдаа монгол хэлээр хэвлэгдсэн ном бичгийг худалдан авч цуглуулсаар хувьдаа үлэмжхэн номтой болж түүнийгээ судалж үзсээр монгол хэл бичгийн талаар нэлээд чадвартай болсон байна. Гэлэгбалсан гуч гаруй наснаас эхлэн ерөөл хэлдэг ба ерөөл зохиодог болов. Онгийн голын Бари ламын хийдэд шинэ дуган барьсан тухай сайхан ерөөл зохиож хэлснээс хойш сайн ерөөлч гэж олонд их алдаршив. Чингээд энэхүү ерөөлчийг Түшээт ханы аймаг Сайн ноёны аймгийн олон хошуунаас урьж ерөөл хэлүүлэх явдал цөөнгүй болов. Гэлэгбалсан тэр үеийн лам ноёдын захиалгаар сүм дуганы ерөөл, домын ерөөл зэргийг нэлээд зохиосон боловч ард нийтийн дунд хэрэглэгдэх айргийн ерөөл, наадмын ерөөл, найр хуримын ерөөл, уулзаж мэндлэх ерөөл зэргийг үлэмжхэн зохиосон баймуй.

Эдгээр ерөөл нь баялаг үгтэй, уран дүрслэлтэй болохыг энд хэвлэсэн хэдэн ерөөлөөс мэдэж болмуй. Гэлэгбалсан, ерөөлийнхөө нэлээдийг төвөд үсгээр монгол хэлээр тэмдэглэн бичсэн баймуй. Төвөд ба монгол үсгээр түүний бичсэн хэдэн ерөөлийн хуйлмал бичгийг олдвой. Тэрхүү төвөд үсгээр бичсэн ерөөлийн ихэнхийг нь бид монгол үсгээр сийрүүлэн бичээд энд хэвлэвэй.

Ц. Дамдинсүрэн