1916 оны орчим Монголын Нийслэл хүрээнд сургуулийн хүүхдэд зориулан хорголжин бараар муутуу цаасан дээр хэвлэсэн “Сайн номлолт модны шастир хоёр ёсны найгасан зуун салаа мөчирт хэмээх нэрт оршвой” хэмээх номоос төр ёсны хэсгийг хуулан авч хэвлэвэй.

Энэхүү Модны шастирыг Амдогийн тангад Гүнтан гэгээн Гончигдамбидонми зохиожээ. Гүнтан гэгээн 1762 онд Амдо оронд төрсөн бөгөөд бага насандаа Гүнтан гэгээн хэмээн өргөмжлөгдөөд баруун зуу Лхаст очиж алдарт Барайбун хийдийн Гоман дацанд шажны гүн ухаанд суралцаж төгсөөд Амдогийн Лавран хийдэд буцаж ирсэн баймуй. Энд багшлах, зохиох ажлыг хийсээр Лавран хийдийн Ширээт лам болж байгаад 1823 онд нас баржээ. Гүнтан гэгээний зохиол арван нэгэн боть төвөд хэлээр хэвлэгдсэн баймуй. Үүний дотор цанидын ном голлох боловч түүх намтар уран зохиол ч буй. Туган хутагт Дарамбазарын намтар хоёр ботийг Гүнтан гэгээн зохиожээ. Энэтхэг, Хятад, Төвөд, Монгол дөрвөн хүн өөр өөрийн хэлээр шажны ёсны тухай ярилцсан бяцхан зохиол бичсэнийг эрдэмтэн Барадин Базар орос хэлэнд орчуулж хэвлэсэн билээ. Тэр дөрвөн гэлэнгийн хятад, монгол, төвөд, энэтхэгийн санскрит хэлээр ярьсан үгийг цөм төвөд үсгээр бичсэн сонирхолтой жижиг зохиол түүний бүрэн зохиолын арван нэгдүгээр ботид буй. Түүний бичсэн уран зохиолын дотроос Модны шастир, Усны шастир хоёрыг дурдах хэрэгтэй.

Ертөнцийн амьдралыг модны ургах хувхайрах байдлаар зүйрлүүлэн үзүүлснийг Модны шастир гэх хэмээх ба усаар зүйрлэн бичсэнийг Усны шастир хэмээмүй. Энэ хоёр шастир хэдийнээ монгол хэлэнд орчуулагдсан бөгөөд Нийслэл хүрээнд 1916 оны орчим хорголжин бараар хэвлэгдэн гарчээ. Модны шастирын төвөд зохиолын эцэст “Гончигдамбидонми Цагаан усны рашаанд явах замдаа зохиов” хэмээжээ.

Цагаан хэмээхийг монгол үгээр бичсэн баймуй. Монгол орчуулгын эцэст зохиогчийн нэрийг “тойн Радна шасана дипам” хэмээжээ. Энэ нь зохиогчийн нэрийн санскрит орчуулга болмуй. Усны шастирыг Модны шастирын тайлбар болгож хожим зохиосон нь түүний төгсгөлийн үгнээс мэдэгдэж баймуй. Усны шастирын монгол орчуулгын төгсгөлийн үгэнд дурдсан нь, “Усны шастир зуун давлагаа эрихт хэмээх үүнийг... модны шастир тэр ихэд дэлгэрээд үзэгчид улам олон болж байх тул түүнд нэгэн тайлбар гаргаваас сайн хэмээн баруун Сөнидийн хошуунаас, сайшаахуйяа зохистой олон эрдмийн чимэг эрхсийг баригч номч хувилгаан, самбаа билигт Галсандаржаа дахин дахин шамдаж дуртгаад бичихийг туурвисан...” хэмээжээ. Үүнээс үзвээс баруун Сөнидийн Галсандаржаа хувилгааны гуйсан ёсоор Модны шастирын тайлбар нэмэлт болгож Усны шастирыг зохиосон байна. Гүнтан гэгээн Шилийн голын лам нартай дотно харилцаатай байсан өөр мэдээ байх бөгөөд Модны шастир, Усны шастир хоёрыг ч Шилийн голын хүмүүс монгол хэлэнд орчуулсан бололтой.

Ц. Дамдинсүрэн