Франсуа РАБЛЕ
(1494—1553)
Их энэрэнгүй үзэлтэн, Францын дахин сэргэлтийн үеийн нэрт зохиолч Франсуа Рабле Шиноне хотноо хуульчийн гэр бүлд төрж, багаасаа сүмд шавилан сууж байх үеэс эртний латин, грек хэлийг бие даан сурсан байна. Түүний эрдэм номыг эрхэмлэх зан чанар нь сүм хийдийн бурангуй дэглэмтэй зөрчилдсөн тул элдвээр хавчигдах болж, удалгүй сүм хийдийн хүрээнээс бүрмөсөн холдож, Монпелье хотноо суурьшиж анагаах ухаан судалж, улмаар эмчийн мэргэжил эзэмшжээ. Тэрээр Монпелье, Норбонн, Лион зэрэг хотуудад эмчээр ажиллаж, 1537 онд докторын зэрэг хүртжээ.
Лион хотод эмчээр ажиллаж байхдаа 1532 онд уран бүтээлээ эхэлж «Цэцэн үгс» ном, мөн олон түмний талархал хүлээсэн «Пантагрюэль», дараа нь 1533—1534 онуудад түүний үргэлжлэл «Гаргантюа» романаа тус тус хэвлүүлжээ. 1534 онд Францын хааны элчийн эмчээр Италид очсон нь эртний их соёлтой тэр ард түмний амьдрал, түүхтэй танилцах сайхан боломж өгчээ. Ф. Рабле «Гаргантюа ба Пантагрюэль» романаа үргэлжлүүлж 1546 онд III дэвтэр, 1552 онд IV дэвтэр нь гарсан бөгөөд V дэвтэр нь түүнийг нас барснаас хойш хэвлэгджээ. «Гаргантюа ба Пантагрюэль» хэмээх туульсын роман нь чөлөөт сэтгэлгээ эрх чөлөөг тунхаглан, шашны хоосон сургалтыг шүүмжилсэн учир дээд анги, шашин сүм хийдийнхний эрс эсэргүүцэлтэй тулгарч зохиолчийг барьж хорих, хатуу шийтгэх аюул байнга заналхийлж байсан учир тэр хэдэн удаа Италид дүрвэн очиж, тэндээ эмнэлэг, хууль цааз, хэл шинжлэл, эртний судлал зэрэг шинжлэх ухааны олон салбараар ажиллажээ.
1550 оны үеэс Италийн католик шашны дээрэнгүй үзлийн эсрэг Франц улс тэмцэл хийх болсон түүхэн нөхцөлд шашныг шүүмжилсэн Ф. Раблегийн бүтээл ихэд үнэлэгдэх болж, түүнд Парисын ойролцоо газар өмчлөн өгчээ.
Ф. Раблегийн «Гаргантюа ба Пантагрюэль» туульсын роман бол тухайн үеийн францын ахуй амьдралын нэвтэрхий толь бичиг, түүх, соёлын гайхамшигт дурсгал болж, францын олон үеийг хүмүүжүүлэн, гэгээрүүлэгч үүрэг гүйцэтгэсэн юм. Энэ зохиол Ф. Энгельсийн тодорхойлсноор «аугаа их дэвшилт өөрчлөлт хийсэн бүтээл болжээ». Ф. Рабле тухайн үеийнхээ хоосон цээжлэх хөндий бясалгах шашны хүмүүжлийг шүүмжилж, хүн бол бие бялдар, оюун ухааны хүмүүжил, олон талын мэдлэг цогц эзэмшиж байж сая сайн чанар, бүтээлч идэвх нь ундран хөгжих ёстой гэдгийг энэ зохиолдоо дэвшүүлэн тавьжээ. Дайны тухай өгүүлэмждээ бүхнийг харгис хар хүчээр дарангуйлахыг ганц зорилго болговол улс орон сүйрнэ гэдгийг Пикрокол хааны ялагдлаар дүрслэн үзүүлж, түүний эсрэг дэвшилт хүнлэг үзлийг сөргүүлэн тавьсан байна. Тэгээд Пикроколын эсрэг байлдаанд гавьяа байгуулсан лам Жаны дүрээр түүний Телемд байгуулсан сүмийн амьдрал, хүний бүх талын бүрэн эрх чөлөөгөөр хангагдсан байдлыг үзүүлсэн нь их шинэчлэлийн мөрөөдлөө илтгэсэн хэрэг байв. Ард түмнийхээ ашиг сонирхлыг илэрхийлж тэдний хүсэл мөрөөдлийг тусгасан Ф. Раблегийн энэ туульсын роман Францын уран зохиолын түүхэнд чухал байр эзэлдэг юм.
Монгол хэлнээ «Пантагрюэлийн» эхний хэсгийг 1960—аад оноос орчуулж «Залгамжлагч» сэтгүүлд нийтэлж байснаас гадна «Гаргантюа ба Пантагрюэль» романыг бүтнээр нь жараад онд хэвлэсэн байна.
Эх сурвалж: "Хүүхэд, залуучуудын нэавтэрхий толь-3" (1988 он)
