ИВАН АНДРЕЕВИЧ КРЫЛОВ
(1769—1844)
Оросын утга зохиолын их шүүмжлэгч В. Г. Белинский «Крыловын ёгт үлгэр нь жирийн үлгэр биш. Энэ бол тууж, инээдмийн жүжиг, шог найруулал, уран хурц нийтлэлийн цогцос юм» гэж Иван Андреевич Крыловын зохиол бүтээлийг үнэлсэн билээ.
Ядуу офицерын гэрт төрсөн И. А. Крылов багадаа хал үзэж, газрын баян эзнийд зарцлагдаж явжээ. Хэдийгээр тэр, эзнийхээ гэр ахуйн ажлыг борви бохисхийх завгүй хийж байсан боловч баяны хүүгийн франц багш нараар заалгах хичээлийг самбаачлан ихэд сонирхон үзэж амждаг байжээ. Тэгээд ч тоо бодлого, дуу хөгжимд дуртай болж, итали, франц хэл чадамгай сурч, Лафонтен болон бусад зохиолчдын ном зохиолыг эх хэлээр нь сонирхон унших болсон байна. 9 настайд эцэг нь нас барсан тул тэр амьдрахын эрхээр Тверь хотын шүүхийн газар хар бор ажил хийх болов. Энэ нь ирээдүйн зохиолчид жирийн ядуу буурай хүмүүс баячуудад хэрхэн мэхлэгдэн аж төрдгийг нүдээр үзэж мэдэхэд тус болсон байна.
1780-аад оны үед И. А. Крылов чадвал боловсрол олж авах, боломжгүй бол хэвлэлийн газар хүч авьяасаа сорихоор Петербург оржээ. Чухам энэ үеэс эхлэн оросын язгууртан тайж нар, газрын эздийн бузар бурангуй ёс дэглэмийг шүүмжилсэн хошин шог шүлэг, жүжиг бичиж эхэлсэн боловч анхных нь бүтээлүүд төдий л амжилттай болсонгүй. Тэр 1789 оноос «Бодлын шуудан», «Үзэгчид» зэрэг сэтгүүлийг эрхлэн гаргаж байв. Энэ сэтгүүлүүдэд феодал, хамжлагат ёсны үнэн нүүр царайг илчилсэн шүлэг, жүжиг, найруулал, тэрчлэн театрын шүүмж бичиж байсан байна. Түүний утга зохиолын үйл ажиллагааг хаант засаг сэрдэж 1792 онд хэвлэлийн газрыг нь хаажээ. Ийнхүү хавчлага мөрдлөгөөс болж тэрээр Доод Новгород, Саратов, Киев зэрэг хот тосгоноор ажил эрж хэдэн жил хэсүүчлэн явж 1806 онд Петербургтээ эгж ирсэн байна. Москвагаар дайрч ирэхдээ «Өвгөн ба гурван залуу», «Царс, таяг хоёр» зэрэг хэдэн ёгт үлгэрээ сэтгүүлд хэвлүүлжээ. Тэр Петербургт ирээд «Охидын хичээл», «Эсгүүрийн газар» хошин жүжиг, «Илья баатар» дуурь бичжээ.
И. А. Крылов хаант оросын харгис бурангуй нийгмийн мөн чанар, ядуу зарц нарын гутамшигт амьдралыг үзүүлсэн 200 гаруй ёгт үлгэр бичсэн юм. Тэр дарлагчдыг арслан, чоно, бүргэд мэтийн махчин амьтдаар дүрсэлж, зусар бялдууч, ашиг завшаанч зальт этгээдийг үнэгээр төлөөлүүлэн гаргадаг байлаа. «Чоно, Хурга хоёр» үлгэртээ Оросын нийгэмд харгис хэрцгий газрын эзэд чоно шиг авирлаж, хамжлагын тариачдыг дур зоргоороо хонь, хурга шиг дарлаж «хүчтэйн дэргэд хүчгүй нь буруутан» болж байгааг шүүмжилсэн юм. И. А. Крылов тухайн үеийнхээ түүхэн үйл явдалд зориулсан «Муур, Тогооч хоёр», «Нохойн хороонд орсон Чоно», «Хэрээ, Тахиа хоёр», «Цурхай, Муур хоёр» зэрэг нэлээд ёгт үлгэр бичжээ. Наполеоны түрэмгий бодлогын эсрэг ямар ч арга хэмжээ удтал аваагүй хаант засгийн бодлогыг «Муур, Тогооч хоёр» үлгэртээ буруушаасан бол, «Жин» хэмээх өөр нэг үлгэртээ нутгийнхаа гүнд ухарч хүчээ хуралдуулж аваад эцэст нь эзлэн түрэмгийлэгчдийг хиар цохисон Кутузовын болгоомжтой тактикийг далдуур магтан сайшаасан байна.
И. А. Крыловын ёгт үлгэрүүд энгийн ард олонд ойлгомжтой, баялаг сайхан хэл, найрлагатай бичигдсэн учраас түүнийг их зохиолч Н. В. Гоголь «жинхэнэ ард түмний цэцэн үгийн дэвтэр» гэж нэрлэж байжээ.
1930-аад оны үеэс И. А. Крыловын «Муур, Тогооч хоёр», «Чоно, Хурга хоёр», «Сармагчин ба Нүдний шил», «Хулгануудын зөвлөгөөн», «Хун, Хавчаахай, Цурхай гурав» зэрэг ёгт үлгэр нь монгол хэлээр орчуулагдан унших бичигт хэвлэгдсээр ирсэн бөгөөд 1970 онд түүний түүвэр зохиол «Ёгт үлгэрүүд» нэрээр гарчээ.
Эх сурвалж : "Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь" (3-р дэвтэр, 1988 он)
Дэлгэрэнгүйг Wiki-гээс
