Сумъяагийн Жамбалдорж
(1938 — 2008)
Сэтгүүлч, толь зүйч, түүхч, орчуулагч, угсаатны зүйч С. Жамбалдорж 1938 онд Сүхбаатар аймгийн Халзан сумын нутагт төржээ.
Бага, дунд сургууль дүүргэж, 1962 онд М. В. Ломоносовын нэрэмжит Москвагийн Улсын Их Сургуулийг сэтгүүлч мэргэжлээр төгссөн байна.
С. Жамбалдорж сургууль төгсөж ирээд «Үнэн», «Залуучуудын үнэн», «Хөдөлмөр» зэрэг сонинд хариуцлагатай алба хашихын зэрэгцээ сурвалжилга, тэмдэглэл, найруулал, өгүүлэл зонхилсон олон зуун материал бичсэнийхээ дээжээр «Жигүүрт аян», «Хамгийн элбэг, хамгийн ховор эрдэнэ», «Гайхамшигт франц орон» зэрэг нийтлэлийн ном бүтээсэн нь түүний сэтгүүлчийн уран бүтээлийн бодитой үр дүн болсон юм.
С. Жамбалдорж «Монголын нууц хэлхээ» (Дөрвөн боть), «Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь» (Хамтын. Гурван боть), «Нэрт монгол хүмүүсийн намтрын ойллого», «Мэргэдийн мянган сургаал», «Онч мэргэн үгс» зэрэг хорь орчим ном бичсэний дотроос «Морин эрдэнэ», «Тэмээ тэнгэрийн амьтан» гэдэг хоёр бүтээлийг нь мэдэхгүй хүн үгүй болжээ.
Тэр бээр бас 1998 онд «Монголын толь бичиг судлал»-ын асуудлаар дэд докторын зэрэг хамгаалсан эрдэмтэн хүн юм.
С. Жамбалдорж орчуулсан:.
- Данийн зохиолч М. А. Нексе-гийн «Хүний бяцхан үр Дитте»,
- Киргизийн зохиолч Ч. Айтматовын «Ингэн нүд»,
- Оросын зохиолч Марковын «Сибирь»
С. Жамбалдоржийн нийтлэлийн бүтээл олон төрөл, зүйлийг хамарч, янз бүрийн сэдвийг хөндсөн, шинэ сонин зүйлийг эрэлхийлсэн, хүнд бодол ухаарал хайрласан байдаг онцлогтой байна. Үүнийг
«Хамгийн сайн хамгаалагч» (“Залуучуудын үнэн”. 1985. №10),
«Хүн, байгаль» (“Хөдөлмөр”. 1990. №1),
«Дөрвөн цагийн учрал» (“Хөдөлмөр”. 1990. №10),
«Булган хангайн нэгэн намар» (“Хөдөлмөр”. 1988. №90),
«Тэнгэрийг шинжих ухаан буюу зуун үеийн эрдэм» (“Хөдөлмөр”. 1988. №94),
«Сэтгэл догдлуулсан хоёр мянган минут» (“Хөдөлмөр”. 1988. №99),
«Сэтгэл, итгэл хоёрыг хөглөгч» (“Өдрийн сонин”. 2004. №157),
«Баян тансаг аж төрөх цорын ганц арга» (“Хөдөлмөр-бизнес”. 1996. №18) зэрэг сурвалжилга, тэмдэглэл, өгүүлэл, ярилцлага, хөрөг бэлхнээ харуулна.
Эх сурвалж: “Л.НОРОВСҮРЭН “СЭТГҮҮЛ ЗҮЙ” (21 боть зохиол)-ийн VII боть “МОНГОЛЫН СЭТГҮҮЛЧИД-1”-ээс