Алигери Данте
(1265—1321)
Дундад зууны Дахин сэргэлтийн үеийн уран зохиолын эхийг тавьсан хүний нэг бол Италийн алдарт зохиолч Алигери Данте байв. Тэр Флоренц хотноо сурвалжит сэхээтний гэр бүлд төржээ. Бага залуудаа яруу найргийн «шинэ тансаг найруулга» гэдэг чиглэлийг баримтлан туурвиж, тэр үеийн алдарт зохиолч, зураач, хөгжимчидтэй үерхэн нөхөрлөж явжээ. Эрийн цээнд хүрсэн хойноо цэргийн алба хааж, дайн тулалдаанд оролцож, дипломат ажил хийж, хожим засгийн газрын зөвлөлийн гишүүн хүртэл болж байв.
А. Данте Ромын папын эсрэг «Цагаан гвельфчүүд» намд хүчин зүтгэж явтал тэр нам 1301 онд «Хар гвельфчүүдэд» ялагдсан учир төрсөн хотоосоо хөөгдөж алах ял эчнээгээр заагдсан байна. Ийнхүү «буруу номтон» болж, хорин жил бядан тэнүүчилж явахдаа «Тууль» гэдэг зохиолоо туурвисан билээ. Энэ найраглалыг хожмын уншигчид бишрэн магтаж «Тэнгэрлэг комеди» гэж нэрлэсэн билээ.
«Тэнгэрлэг комеди» найраглал «Там», «Ариутгах орон», «Диваажин» зэрэг гурван хэсгээс бүрддэг боловч бүхэлдээ бодит амьдрал, түүх домог, тухайн үеийн улс төрийн тэмцэл, соёлын уламжлал тусгагджээ. А. Данте хойд нас, диваажин, тамын тухай бичсэнээрээ хүнийг үхсэн хойноо тамд орно, одоо буян үйлд гэж айлган сүрдүүлж, мунхруулахыг бодсонгүй. Харин хүнлэг нигүүлсэнгүй үзлийн үүднээс хүнийг тамд дүрсэлсэн шиг тийм элдвийн бузар хэрэгт орчих вий дээ гэхдээ түүнээс авран гэтэлгэх, бурууг нь засах зорилгоор бичсэн гэж судлаачид үздэг байна. А. Данте эцгийнхээ найз Фолько Портинарийн охин гоо үзэсгэлэнт Беатричед сэтгэлтэй болж тэрхүү гал халуун дурлалынхаа хүчээр яруу найрагч болсон гэж хэлдэг байв. Тэр Беатричетэй 1274 оны хаврын нэгэн өдөр анх учирснаас хойш насан туршдаа сэтгэл зүрхэндээ хайрлан хадгалж, түүнийг бодох тусам яруу найргийн онгод нь сэргэж, урлан бүтээх урам зориг нь бадардаг байжээ.
«Янаг хайраар амьсгалж байх үед онгод минь сэргэдэг. Хайр сэтгэл өөрийн үгийг над шивнэхүйд би түүнийг нь бичиж авдаг» гэж А. Данте хэлжээ. Үнэхээр Беатриче А. Дантед урлан бүтээхийн жаргал хайрлаж, хүн төрөлхтний уран сайхны түүхэнд мөнхийн сүрлэг оргил болон сүндэрлэсэн «Тэнгэрлэг комеди» зохиолын нь нэг гол баатар болжээ.
А. Дантег насан өөд болоод найман жил өнгөрсний дараа пап ламтны төлөөний этгээдүүд Равенн хотноо довтолгон ирж, яруу найрагчийн шарилыг ухаж гаргаад олны өмнө галдан шатаахыг хотын эрх баригчдаас шаардаж байсан ажээ. Энэрэнгүй үзэлт яруу найрагч А. Данте хааны зарлиг, папын лүндэнгээс үл сүрдэн хүний саруул ухаан, бодь сэтгэл, ариун чанарыг өргөмжлөн дуулж, пап ламтны жаяг ёс, феодалын замбараагүй байдал, хөрөнгөтний ховдог шунахайг уран үгээрээ эсэргүүцэн тэмцэж байв.
А. Данте XII—XIII зууны Өрнө дахины соёлыг өвлөн залгамжилж, дараа нь түүнийг шинэтгэж өвөрмөц «яруу найргийн тогтолцоог» бий болгожээ. Түүний уран бүтээл Италийн төдийгүй Европын нийт уран зохиолд ихээхэн нөлөө үзүүлжээ. Сэргэн мандалтын босгон дээр туурвиж байсан энэ сод найрагч В. Шекспир, М. Сервантесийн уран бүтээлийн замыг зааж өгсөн гэж судлаачид тэмдэглэжээ.
А. Дантейн «Тэнгэрлэг комеди» найраглалын «Там» хэмээх нэгдүгээр хэсгийг монгол хэлээр хэвлэн гаргажээ. Дуурь бүжгийн Академик театрт энэ найраглалаас сэдэвлэн зохиосон «Франческа да Римини» гэдэг бүжгэн жүжиг тавьсан билээ.
Эх сурвалж: Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь-3 (1988)
Илүү ихийг Wiki-гээс
