Герберт Жорж Уэллс
(1866—1946)
«Уран зөгнөлт зохиолын сод авьяастан» хэмээн алдаршсан Английн нэрт зохиолч 1920 онд Зөвлөлт оронд ирээд В. И. Ленинтэй уулзаж ярилцахдаа социализм байгуулах төлөвлөгөөг «үл гүйцэлдэх» зүйл хэмээн маргаж, В. И. Ленинийг «Кремлийн хоосон мөрөөдөгч» гэж нэрлэн, «Манан доторх Орос орон» гэдэг ном бичжээ.
Арван жилийн дараа дахиад ирээрэй. Тэгэхэд Орос орон ямар болсныг үзэж мэдээрэй гэж В. И. Ленин тэр үед түүнд хариулжээ. Үнэхээр Г. Уэллс 14 жилийн дараа 1934 онд ЗХУ-д ирээд социалист байгуулалтын өндөр амжилтыг аргагүй хүлээн зөвшөөрчээ.
Жижиг хөрөнгөтний гэр бүлээс гаралтай, Английн нэрт зөгнөлт зохиолч энэ хүн 1888 онд Лондоны их сургууль төгсөж, эхлээд шинжлэх ухаанд хүчээ сорьж эхэлсэн билээ. Тэрээр 1891 онд биологийн ухааны сэдвээр эрдмийн зэрэг хамгаалж, хожим нь биологи, физиографийн сурах бичгүүд, мөн «Амьдралын шинжлэх ухаан» гэдэг ном бичиж хэвлүүлсэн байна. Гэвч түүний алдар нэрийг уран зохиол дэлхий дахинд танил болгожээ.
1895 онд бичсэн «Цаг хугацааны машин» романаараа Г. Уэллс шинжлэх ухааны уран зөгнөлт зохиолын түүхийг нээсэн юм. Энэ романдаа хөрөнгөт нийгэм хүний мөсийг муутгаж, яваандаа хүнийг мөхөлд хүргэнэ гэдгийг нотлон харуулсан бол 1896 онд бичсэн «Доктор Морогийн арал» зохиолдоо аймшигтай, хэрцгий, соёл иргэншлийн түүхэн үйл явцыг ёгтлон харуулсан байна. Түүний «Үл үзэгдэгч хүн» роман нь аминчхан явцуу бодолтнуудын дүр төрхийг уудлан гаргасан бүтээл болсон билээ. «Унтаад сэрэхэд», «Саран дээрх анхны хүмүүс», «Бурхдын зоог» романуудаар зохиолчийн уран бүтээлийн эхний үе төгсдөг. Түүний «Азын дугуй», «Хайр сэтгэл ба мистер Люишем», «Киппе», «Мистер Полийн түүх» зохиолууд нь аж амьдралын сэдэвтэй юм. Эмэгтэйчүүдийг чөлөөлөх асуудалд зориулан бичсэн «Анна Вероника» роман нь ихэд дуулиантай болжээ. Г. Уэллсын зөгнөлт зохиолоос хамгийн их алдаршсан нь О. Бальзакийн зарчмаар Английн нийгмийг «хөндлөн зүсэж» харуулах гэж оролдон 1909 онд бичсэн «Тоно-Бенге» хэмээх роман юм.
Г. Уэллс 1900 оноос эхлэн зөгнөлт утопи бүтээл туурвиж эхэлжээ. «Орчин үеийн утопи» хэмээх сургаал-романдаа хувийн үйлдвэрлэлийг өргөн хөгжүүлсэн, улсын социализмын үндсэн дээр дэлхийг өөрчлөн байгуулах төлөвлөгөөг дэвшүүлэн тавьсан билээ.
Дэлхийн анхдугаар дайны жилүүдэд Г. Уэллс дайны эсрэг суртал ухуулгад идэвхтэй оролцож, «Дайнаар дууссан дайн», «Мистер Бритлинг аягатайг шавхтал ууж байна» хэмээх роман бичжээ. Г. Уэллс 1923 онд «Бурхан шиг хүмүүс» гэдэг утопи романаасаа хойш «Мистер Паргемын гүрэн», «Модон бөөрөнцөг», «Өмнөхөн», «Болгоомжлох хэрэгтэй» зэрэг зохиолууд бичжээ.
XX зууны шинжлэх ухааны уран зөгнөлт зохиолын эцэг, шүүмжлэлт реализмын их мастер Г. Уэллс дэлхийн уран зохиолын хөгжилд томоохон хувь нэмэр оруулсан юм.
Түүний зарим өгүүллэгүүд болон «Үл үзэгдэгч хүн», «Манан доторх Орос орон» зохиолууд нь 1950-иад оны үеэс монгол хэлнээ орчуулагджээ.
Эх сурвалж: "Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь - 3" (1988) номоос
