Чимэдийн Жигмэд
(1896 - 1965)
Өвөр Монголын Шилэн-голын чуулганы Зүүн Үзэмчин хошууны Сац гэдэг газар 1896 оны арван хоёрдугаар сарын 9-нд эхээс мэндэлсэн Жигмэд ерөөлч маань тус нутгийн хохь тайж Чимэдийн орь ганц хүү байжээ.
Идэр гучин насандаа ертөнцөөс хальсан эцэг Чимэдээсээ арваадхан настай өнчрөн хоцорсон Жигмэд хүү, малч сайн эцгийн шийр хатаахыг хичээхийн зэрэгцээ хүн олонд ойшоогдом ямар нэгэн зүйлийн мөр хөөе гэж санаа шулуудсан байна.
Эцгийн захиа, эхийн сургамж дагасан Жигмэд түүний үгээр: «Бэлчээр нутаг таньдгаас малчны гурван эрдэм» төгсөөгүй ч бол нутаг бууц, өвс ургамал, ус хужир тохируулан мал маллахыг чамлалтгүй төсөөлжээ. Тэндээс хошуу нутаг цагдах харуул цэргийн албанаа арван зургаатайдаа тохоогдсон Жигмэд, уг албаныг хэд хэдэн жил дагнан хааж явсан байна. Энэ нь хүн олонтой танилцаж, тэднүүсийн дотроос тусч өгөөмөр цагаан цайлган сэтгэлтнийг дотнолох хийгээд хариг харгис өөдгүй дотортон заримыг зэвүүцэн жигшихийн ухаан суухын хувьд Жигмэд түүнд зохистой нөхвөр болжээ. Мөн олон аавын хүүхэдтэй нэгэн тогоонд хооллож бужигнан амьдрахуйд үлгэр тууль, ерөөл магтаал, алиа хошин шогийг үдшийн шөнийн уртад чих тавин сонсож барин тавин танилцахын уг сурвалжийг олжээ.
Ийнхүү насан бага бүхийгээсээ нутгийн хөгжимчин Лхамсүрэн, Даваасүрэн нараар заалгаж хуур хуучир чадамгай эгшиглүүлж улмаар ардын аман зохиолын нандин өвөөс суралцаж, басхүү нэгэн нутаг хошууны, авьяаслаг яруу найрагч хурц билигт Гамал агсны шүлэг холбоо цээжилж өссөн Жигмэдийн хиргүй тунгалаг оюун, хичээмж авхаалжит оролдлого улам улмаа нь тэлсэн байна. Бэр гуйлт, хүргэн сонголт, хурим ёслолд худ худгуйн хэлмэрч-ерөөл билгийн үг хэлэгчээр олон удаа явсны дээр найр наадам, эсгий хийх, гүү барих, шинэ гэрийн зэрэг ерөөл магтаалыг хорин настайгаасаа уран цэлмэг хэлж эхэлсэн Жигмэдийг жирийн олон машид таашаан угтжээ.
... Жигмэд ерөөлчийн амьдрал 1945 оноос шинэ үетэй золгож монголын дорнод тал нутагт аж төрөх болсноор уран бүтээлийнх нь ундраа машид дэгжжээ. Дорнодын уудам талын тэнүүн үзэсгэлэн, цэлмэг тэнгэрийн гоо, хүн ардын эрэлхэг хөдөлмөрч байдал үеийн үед юутай гайхамшиг! Тэр бүхэн, ерөөлчийн уран сэтгэлгээг тэтгэж, магтан дуулах аман яруу найргийнх нь «онгод» амилжээ...
Жигмэд ерөөлч, аялгуу сайхан шүлэг холбоондоо улс, эх орныхоо хөгжил бадралыг магтан дуулахын хамт нийгэм журамт бүтээн байгуулалтын хүчирхэг алхаанд олныг хошуучлан нэгдэлжих хөдөлгөөн үүсгэлцэгчийн нэгэн байжээ. Дорнод аймгийн хөдөө аж ахуйн «Баясгалант хөдөлмөр» нэгдэлд гэр өрх, нутгийн малчдын хамт 1953 онд гишүүнд элссэн Ч. Жигмэд шинэ шинэ ерөөл магтаал, холбоо шүлгээ хэлж уран бүтээлийнхээ санг арвитгахын зэрэгцээ нэгдэл нийгмийн мал сүрэг маллалцаж явсаар 1965 оны аравдугаар сарын хорин есөнд насан өөд болсон билээ.
Цэндийн Дамдинсүрэн
Дэлгэрэнгүйг АЗ ЖАРГАЛ номоос
