Сергей Александрович Есенин
(1895—1925)
«Сергей Есенин бол ерийн нэг хүн бус, угаас яруу найргийн тулд заяасан хүн хэмээн өөрийн эрхгүй бодогддог» гэж А. М. Горький дурсан бичсэн юм. Орос, зөвлөлтийн сод билигт яруу найрагч Сергей Александрович Есенин Рязань мужийн Константиново тосгонд тариачны гэр бүлд төржээ. Таван настайдаа бичиг сурч, найман настайгаасаа шүлэг зохиож эхэлсэн гэдэг.
1921 онд тэр Москва орж эцэгтэйгээ уулзвал түүнийг Багшийн сургуульд оруулах гэсэн боловч С. А. Есенин яруу найрагч болно гэж зөрөөд Петроградад очжээ. Азаар нэрт яруу найрагч А. Блок таарч зохиолыг нь уншаад түүний авьяас билгийг нь таньж, шүлгийг нь хэвлүүлсэн ажээ.
С. А. Есениний яруу найргийн чавхдаснаа төрөлх хөдөө тосгоных нь ахуй амьдрал, хүн ардын сайхан сэтгэл, оросын байгаль, цагаан хус, мөнгөн сар, хайр дурлал, уянга эгшгийн төгөлдөр найрал болон дуурьссан юм. Түүний яруу найргийн амин сүнс нь Орос орон нь байлаа. Тэрээр «Эх орноо хайрлах эрхэм нандин хайраар миний уянга бялхаж байна. Эх орон гэдэг сэтгэл бол миний бүтээлийн эх булаг» хэмээн бичиж байлаа. Үнэхээр ч Франц, Герман, Польш, Итали, АНУ зэрэг олон орноор явж байхад нь гагцхүү төрөлх нутаг, ариун нандин Эх орон-Орос нутаг нь түүнийг даллан дууддаг байв. Олон улс орноор аялсан нь түүнийг Орос орон дахь хувьсгалт шинэчлэлт, өөрчлөлтөд ухамсартай хандахад нөлөөлсөн ажээ. Тиймээс ч гадаадын интервенцийн довтолгоо, дотоодын хувьсгалын эсэргүү нарын тэмцэл зөрчил туйлдаа хүрч, «Соёлын мастер та нар чухам хэний талд байна вэ?» гэсэн асуулт тулгараад байсан тэр бэрх үед С. А. Есенин огт тээнэгэлзэлгүйгээр «Хувьсгал газар, тэнгэр дээр мандтугай» гэж цог жавхлантай тунхаглаж байлаа. Түүний уран бүтээлийн том амжилтын нэг болсон «Анна Снегина» найраглал, «Хорин зургаагийн тухай дууль» зэрэг 1924—1925 онуудад бичсэн зохиол бүтээлээрээ энэ үзэл санаагаа нотолсон билээ. «Анна Снегина» гэдэг түүний найраглалд язгууртан гаралтай бүсгүй, хөдөөгийн жирийн залуу хоёрын хайр сэтгэлийн тухай дүрсэлсэн боловч хувьсгалын зүй тогтлыг гярхай харж, нийгмийн амьдралыг өргөн цар хүрээтэй тус
гасан юм. Амьдралынхаа сүүлийн жилд бичсэн «Перс аялгуу» хэмээх цуврал шүлгүүд нь яруу найрагчийн уран чадварын гайхамшгийг илэрхийлдэг. «Перс аялгуу»-г дэлхийн сонгодог яруу найргийн сор гэж зүй ёсоор нэрлэдэг юм.
С. А. Есенин гучхан нас насалсан боловч дэлхийн сонгодог яруу найрагчийн эгнээнд баттай багтаж орсон билээ. Түүний төрсөн тосгонд гэр музейг нь байгуулж, тэнд босгосон хөшөөн дээр:
Орос гэж богинохон нэртэй
Орчлон дэлхийн зургааны нэгийг
Онгон шүлэгчийн бие цогцсоор
Онцлон би дуулах гэсэн юм
гэж бичсэн байдаг. С. А. Есениний яруу найргийн түүвэр «Шүлэг» нэртэйгээр 1960-аад онд монгол хэлээр хэвлэгджээ.
Эх сурвалж : Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь-3 (1988 он)
