(1660 — 1731)
Даниэл Дефо Лондон хотноо махны худалдаачин Жеймс Фогийн хүү болон мэндэлжээ. Тэрээр зохиолуудаа хэвлүүлэхдээ язгууртнуудын нэрд ордог "Де"-г нэрдээ оруулан бичдэг байсан бөгөөд тэр нэрээрээ алдаршжээ.
Шашны номлогч болох гэж үзээд бүтэхгүй болохоор нь наймаачин болохоор шийдсэн боловч ашиг олохоосоо илүү өр зээлд баригдаж мөн л бүтэлгүйтсэн аж. Харин дөч хүрсэн хойноо сэтгүүлчийн хөдөлмөрт хүчээ сорьсон нь түүний нуугдмал авьяасыг илрүүлэн олны танил болгосон хэмээдэг билээ. Бийр бэхтэй нөхөрлүүлсэн энэ ажил нь түүнд яг тохирч байсан бөгөөд сэтгүүлчээс зохиолч болсон тэрээр жинхэнэ нэрээ нуухын тулд сурвалжит язгууртны байдалтай Де Фо хэмээсэн нэрээр зохиол бүтээлээ хэвлүүлж байжээ.
Английн католик сүм болон Тори нам тэр үед католик шүтлэгтэн биш хүмүүсийг устгах бодлого барьж байсныг шүүмжилж, "The Shortest Way with Dissenters" хэмээх зурагт хуудас хэвлүүлсэн нь түүнийг баривчлахад хүргэжээ. 1703 оны 7 сарын 31-нд түүнийг дөнгөлөх ялаар шийтгэсэн юм. Уг явдлын дараа "Дөнгөний магтуу" (Hymn to the Pillory)-гаа хэвлүүлсэн юм.
Далан нэг наслахдаа улс төр, эдийн засаг, далайн аялал зэрэг олон төрөл зүйлээр нийт 250 гаруй зохиол бүтээл бичиж туурвисан асар хөдөлмөрч энэ зохиолч хэзээ ч жуулчин байгаагүй юм. Харин бараг 60 шүргэх насандаа дэлхийн сонгодог утга зохиолын түүхэнд Робинзон Крузо хэмээх алдарт бүтээлээ бэлэглэж нэрээ үүрд мөнхөлсөн энэ эрхмийг Английн тагнуулын байгууллагын удирдагч байсан тухай нь тэр бүрий уншигчид мэддэггүй билээ.
Англи орныг бүхэлд нь тор мэт сүлжсэн нарийн нягт туршуулын сүлжээ бүхий тагнуулын байгууллага байгуулж тэргүүнээр нь олон жилийн туршид чадварлаг ажиллаж байсан түүний энэхүү нууц намтар нь хэдэн арван жилийн дараа л нийтэд ил болсон билээ. Тэрээр зөвхөн английн дотоодод төдийгүй хилийн чанадад, тэр дундаа Парис, Тулон зэрэг хотуудад мэдээлэл цуглуулах төв байгуулан амжилттай ажиллуулж байжээ.
Тэрээр английн тусгай албыг 10 шахам жил гайхмаар чадварлаг удирдаж байсан бөгөөд 70 гарсан хойноо ч тэр тагнуулчийн авьяас билэг, мэргэжлийн ур чадвараа ашиглан татварын албанаас бултаж ор сураггүй алга болж байсан тухай Кембрижийн их сургуулийн доктор, тагнуулын түүх судлаач Кристофер Эндрю Английн тагнуулын алба үүсэн байгуулагдсан түүх номдоо тэмдэглэсэн байдаг.
Эх сурвалж
ДЕФО ДАНИЕЛЬ
(1660 орчим — 1731)
Английн зохиолч Даниель Дефо Европын шинэ үеийн романыг үндэслэгчийн хувьд дэлхий дахинаа алдартай билээ. Д. Дефо худалдаачны гэрт төрж өсөн, шашны академи төгсөж боловсрол эзэмшсэн байна. Ингээд хоёрдугаар Иаков вангийн эсрэг бослогод оролцож мөрдөлтөөс зугтаан, худалдаа наймааны ажил эрхлэн нэг биш удаа үгүйрэн хоосорч зүдэрч байжээ.
Хожим сэтгүүлч болсон үедээ олон түмний эрх ашгийг хамгаалан язгууртны засаг төрийн эсрэг хандсан учир шоронд орж, тухайн үеийнхээ хуулийн маш хүнд шийтгэл болох «Шившгийн багана» гэгчид хүлэгдэж байжээ. Гэвч Д. Дефо энэхүү шийтгэлийн тогтоолыг хэрэгжүүлэхээс урьтан, «Шившгийн баганын сүлд дуу» гэдэг зохиол амжин хэвлүүлж, өөрийн тэмцлийн зөвийг бахархан дуулжээ. Иймд Лондон хотын олон түмэн уг баганын дэргэд цугларан Д. Дефод баяр хүргэж байсан учраас энэ шийтгэл нь түүний хувьд баяр ёслолын шинжтэй болсон байна. Д. Дефо уран бүтээлийнхээ ажлыг 1697 оноос эхэлж олон зохиол хэвлүүлсэн бөгөөд түүний зохиолч, сэтгүүлчийн ажил үйлс нь баяр бахдал, золгүй явдал аль алинаар элбэг юм.
«Америкийн эргийн ойролцоох эзгүй арал дээр 28 жил бүрэн ганцаардмал байдалд амьдарсан далайчин Робинзон Крузод тохиолдсон гайхамшиг сонин явдал» роман нь түүний уран бүтээлийн оргил юм. Энэ зохиолоо хэвлүүлэх үед Д. Дефо 58 настай байжээ. Д. Дефо эзгүй арал дээр дөрвөн жил, дөрвөн сар амьдарсан нэгэн усан цэргийн түүх, XVIII зууны эхэн үеэр Англи даяар бөөн шуугиан дэгдээсэн үнэн бодит явдлаас санаа авч энэ зохиолыг бичсэн гэж судлаачид үздэг. Зохиолын агуулгыг товч өгүүлбэл: Хөлөг онгоц нь сүйрсний улмаас эзгүй арал дээр хаягдсан Робинзон Крузо ер бусын авхаалж самбаа гарган бололцоогүй шахам нөхцөлд өөртөө овоохой босгон, завь хийж, зэрлэг ямаа дасган маллаж, газар хагалж, тариа тарьж, олон жил аж төрдөг. Байгалийн хатуу ширүүн нөхцөл, зэрлэг араатан амьтан алхам тутамд нь заналхийлж байсан боловч Робинзон сэтгэлээр уналгүй авхаалж самбаа гаргасны ачаар тэр бүх бэрхшээлийг даван туулдаг байна. Зохиолч романдаа ийнхүү авхаалж самбаатай, хөдөлмөрч хүнийг магтан дуулжээ. Гэвч Робинзон хожим нь өөрөө нэр өгсөн Баасан гэгч зэрлэг хүнийг аварсныхаа дараа түүнийг боолоо болгож оршин суугаа эзгүй арлыг өөрийн эзэмшил гэж тооцон, эд агуурс хурааж хадгалж буй нь хөрөнгөтний хэв шинжийг санагдуулдаг билээ. Гэвч Робинзон Крузо хөрөнгөтний төлөөлөгч болсны хувьд биш, харин түүний хөдөлмөрч чанар нь Д. Дефогийн романыг дэлхий дахинд алдаршуулсан юм. Иймээс ч эл зохиол дэлхийн олон хэлнээ орчуулагдан уншигчдын сонирхлыг татсаар иржээ. Даниель Дефо насан эцэслэтлээ нэлээд роман туурвисан боловч тэдний аль нь ч «Робинзон Крузо» шиг алдаршаагүй юм.
Монголын уншигчид 1930-аад оноос Даниель Дефогийн «Робинзон Крузо» зохиолыг эх хэлээрээ амтархан уншиж, өсвөр залуу үеийнхэн гадаадын уран зохиолын хичээлээр уг бүтээлийн утга агуулгатай танилцсаар ирлээ.
Эх сурвалж: Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь-3 (1988)
