СОФОКЛ
(МЭӨ 496—406)
Эртний Грекийн эмгэнэлт жүжгийн нэг том төлөөлөгч Софокл нийгмийн амьдралд идэвхтэй оролцдог улс төрийн зүтгэлтэн, сайн шүлэгч, дуучин, хөгжимчин, бүжигчин хүн байжээ. Цаг үеийнхэн нь түүнийг «эмгэнэлт зохиолын Гомер» гэж мандаг байжээ. Энэ зохиолч 123 орчим жүжиг бичсэнээс дөнгөж 7 нь бүтэн үлджээ. Ихэнх жүжгээ Трой хотын дайн, Фив хотын тухай домог, Геракл баатрын тухай хууч ярианаас сэдэвлэн бичсэн аж.
Ялангуяа «Эдип хаан», «Антигона бүсгүй» гэдэг хоёр эмгэнэлт жүжиг нь дэлхий дахинд онцгой алдаршжээ. «Эдип хаан» жүжгээ Эртний Грекийн долоон хаалгат Фив хотын тухай домгоос уламжлан бичсэн юм. Энд Фив хотын хаан мөд төрөх хүүгийнхээ хойчийн хувь зохиолыг урьтаж мэдэхээр нэгэн
их мэргэн төлөгчид очиж асуусанд, эцгээ хөөн, эхтэйгээ ханилан суух муу заяаны үр төрнө гэж хэлдэг. Иймд хүүгээ төрмөгц хаан түүнийг хээр хаяна. Гэтэл хүүг нэгэн малчин олсныг Коринфийн хаан үрчилж аваад Эдип гэж нэр өгч гэнэ. Эдип хүү зоригтой, ухаалаг, баатар эр болоод Фив хот руу явах зам зуур таарсан нэгэн дээрэлхүү өвгөнийг санамсаргүй тохиолдлоор хороон, цааш явтал хамаг амьтныг аюулд унагасан Сфинкс гэгч тэрсүүд амьтан Фив хотын дэргэд бий болсныг мэджээ. Хурц ухаант Эдип Сфинксийг дарж, хамаг олныг үхэл мөхлөөс аварч, Фив хотноо очиход нь түүнийг хаан ширээнд залж өөд болсон хааныхаа бэлэвсэн хатантай гэрлүүлжээ. Тэртээ хойно Фив хотод аймшигт тахал өвчин дэлгэрэх үеэр Эдип хаан өөрийгөө Коринфийн хааны төрсөн хүү биш бөгөөд харь газар өсөж хүмүүжсэн тул эцгээ хороон, эхтэйгээ ханилан сууснаа мэднэ. Уй гашууд дарагдсан Эдип нүдээ сохлон, эх нь амиа хорлосон тухай сэтгэл шимшрэм хэрэг явдал энэ жүжигт гардаг. Ингэж ард олны хайр хүндэтгэл хүлээсэн мэргэн ухаан, эр зоригтой Эдип хаан зол заяагүй тэнүүлч хүн болно.
Зохиолд хүмүүсийн дотоод ертөнцийг учир шалтгааны нарийн дараалал дагуу чадамгай нээн гаргажээ.
Софоклын «Антигона бүсгүй» жүжиг бол эрдэмтдийн үзсэнээр «эмгэнэлт жүжгийн сонгомол загвар» юм.
Софокл Грекийн жүжгийн зохиолд гурав дахь баатрыг оруулж зөрчлийг өргөн цараатай дүрслэх боломж нээн, тайзны заслыг эхлэн санаачилж, үлгэр домгийн сэдвийг бодит байдалд ойртуулж өгснөөр Өрнө дахины жүжгийн зохиолын хөгжилд гарамгай өөрчлөлт хийжээ.
Софоклын жүжигт зураг тавилан бол зохиолын үйл явдал өрнөх дэвсгэр төдий үүрэгтэй бөгөөд баатрууд нь түүнийг сохроор дагалгүй омог бардам тэмцэж, үхэж үрэгдэж байвч, ялагдаж бууж өгөөгүйгээрээ эмгэнэлтэй юм.
Софоклын жүжгүүдийг одоо ч гэсэн дэлхийн олон оронд тавьсаар байна. Монгол хэлнээ түүний «Эдип хаан» жүжгийг орчуулж тусгай ном болгон хэвлэсэн юм.
Эх сурвалж : "Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь - 3" (1988)
