Шота Руставели нь XII зууны Гүржийн яруу найрагч бөгөөд Гүржийн уран зохиолын хэлийг үндэслэгч гэгддэг.
Түүний намтрын хуудас нь тодорхойгүй бөгөөд хатан хаан Тамарын дэргэд улсын их сангийн нярав хүн байсан гэдэг.
Тэрээр Барсан хэвнэгт баатар (Гүржээр "Vepkhistqaosani") хэмээх Гүржийн алдарт туулийн зохиогч билээ. Энэ нь юуны өмнө хайр сэтгэл, нөхөрлөлийн тухай найраглал юм. Зохиолын агуулга сэдэв нэн ээдрээтэй хэдий ч утга санаагаараа төгс холбогдож, Арабын болон Энэтхэгийн гэсэн хоёр үндсэн өгүүлэмжийн хүрээнд өрнөдөг. Зохиолын гол дүр үзэсгэлэн гоо бүсгүй Нестан-Дарежан өөрийг нь хүчээр дургүй хүнтэй гэрлүүлэхээр завдан буйг мэдмэгцээ бүхий л бие сэтгэлээрээ эсэргүүцэж, Кажет хэмээх аймшигт цайзад хоригдоно. Түүний анд, гурван хөлөг баатар бүсгүйг чөлөөлөхөөр тэмцэж эцсийн дүнд Кажет цайз сүйрч, ялалт байгуулснаар шударга ёс мандаж буй хэсэг гарна. Хүн зүрх зориг гаргаж аз жаргалаа олж авна гэсэн санаа зохиолын гол сэдэв билээ.
Эх сурвалж: Wiki
Ш. РУСТАВЕЛИ
(XII зуун)
Бага залуу насандаа Грек юм уу Византийд суралцаж, «Хаадын хаан» Тамарагийн ордонд алба хааж, насныхаа эцэст Араб, Энэтхэг, Иран, Орос орноор жуулчилж яваад, төрсөн нутагтаа эгэх замдаа дээрэмчдийн гарт хороогдсон гэх буюу эсвэл Иерусалимд насан өөд болсон гэх мэт домог ярианууд л IIIота Руставелийн намтар болон үлджээ.
Гэвч «хүнээс зөвхөн үйл хэрэг л үлдэж хоцорно» гэж М. Горькийн хэлсэнчлэн «уран шүлэг болгон угалз хээ мэтгэн», «үг шүлэг найруулан Руставели гэгч хэлхэв» хэмээн эрхэм алдар нэрээ, 1196—1207 оны үед бичсэн «Вепхист Каосани» буюу «Барсан хэвнэгт баатар» гэдэг гайхамшигт найраглалынхаа хамт хойч үедээ үлдээжээ.
Шота Руставели 35 насандаа алдарт «Барсан хэвнэгт баатар»-аа зохиожээ. Энэтхэгийн баатар эр Тариэль, алдагдсан залуу бүсгүй Нестан Дарежаныг эрэн хайж, түүнд үнэнч зарц бүсгүй Асмат, Арабын жанжин Автандил болон түүний хэлцээт хүүхэн «Нарангэрэлт» Тинатин, алдар сүрт хаан Фиродон нар тусалж түмэн бэрхийг хамтран туулж эцсийн эцэст «ороолон» дайсныг дарж, тэвчээр зориг, хайр итгэлээр аз жаргалд хүрсэн амраг хосуудын хурим цэнгэл болж байгаагаар зохиол дуусдаг. Уг найраглалын гол санаа бол хайр сэтгэл, нөхөрлөл, үнэнч чанар, эр зориг мөн. Мөн энэ зохиол тэр чигээрээ мэргэн цэцэн үгсийн сан болохыг түүнд орсон 200 гаруй мэргэн сургаал нь нотолно.
Хэн нөхөр эс хайвал өөрөө өөртөө дайсан.
Түмэн бэрх амсавч хаднаас бат хатуу бай!
Хоосон санаа алдаж нулимс урсгаад нэмэргүй.
Гагцхүү чин зоригтон гамшиг бүхнийг давдаг.
Зовлон үзээгүй хүн жаргалын амтыг үл мэднэ.
Муу юм насгүй, сайн юм мөнх
гэх мэтийн мэргэн үгс уул найраглалд элбэг бий.
Гүрж нутгийнхан Шота Руставелийн зохиолыг нандигнан хадгалж эцэг нь хүүдээ, эх нь охиндоо дамжуулж, бичмэл эхийг нь хурим найрын хүндэт бэлэг болгон, ямар ч догшин ширүүн цаг үед боловч он жилийг дамжуулан хадгалсаар иржээ.
Шота Руставелийн бүтээл хүн төрөлхтний соёлын өв болон мөнхөрчээ. «Барсан хэвнэгт баатар» зохиолыг дэлхийн олон хэлэнд орчуулан хэвлэсний дотор манай яруу найрагч Д. Гомбожав суут их бичгийн хүний бүтээлтэй монгол уншигчдаа танилцуулсан билээ. 1966 онд Шота Руставелийн мэндэлсний 800 жилийн ойг дэлхий дахины соёлын баяр болгон тэмдэглэжээ.
Эх сурвалж: "Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь - 3" (1988 он)
