(1683-1706)
XVIII зууны эхэн үеийн Төвөдийн шүлэгч Цанъянжамц нь 1683 онд өнөөгийн Энэтхэгийн Аруначел Прадеш мужид, Бутаны хилтэй ойролцоо орших Мон Таванг хэмээх газар төржээ. Эцэг нь тэндхийн Үржээлин хийдийн лам Дашданзан бол ээж нь язгууртан гаралтай Цэвээнлхам гэдэг хүн байжээ. Ээж нь түүнийг хэвлийдээ тээж байх үед олон гайхамшигт үзэгдэл тохиолдсон домогтой. Жишээлбэл нэг удаа Цэвээнлхам будаа тээрэмдэж байтал тээрэм дотроос нь ус ундарч эхэлсэн, мөн нэг удаа ойролцоох худгаас ус уух гэтэл усны оронд сүү хутгагдан гарч ирсэн гэх мэт ам дамжсан яриа бий.
1697 онд V далай лам нас барсныг албан ёсоор зарлаж, 14 настай Дээрхийн Гэгээнтэн "Хамгийг айлдагч" VI Далай Лам хэмээн өргөмжилжээ. Тэрээр шинэ амьдралаа эхлүүлэхдээ дөнгөж баригдаж дууссан Будала ордонд суухаар болсон байна.
Тэрээр Будала ордонд ирээд эхэндээ шашны ухааныг шимтэн судалсан боловч жил ирэх тусам сонирхол нь буурч эхлэв. Идэр залуу лам нар ихэвчлэн гэлэнгийн сахил хүртдэг боловч тэрээр 18-тайдаа дөнгөж гэцлийн сахил хүртэж байжээ.
Гэлүгпагийн урсгалын дэг жаягийг дураараа зөрчих болсон Цанъянжамц шөнийн цагаар уушны газруудаар сэлгүүцэж эхэлсэн бөгөөд удалгүй олон нийтийн газарт согтуу үзэгдэх нь олширч, сүүлдээ ордондоо эмс хүүхнүүд цуглуулдаг болов.
Гэхдээ үүний хажуугаар Цанъянжамц шүлэгч, номын мэргэн хүн байсан бөгөөд уянгын, тэр дундаа хайр дурлал, янаг амрагийн сэдвээр олон шүлэг бичсэн байдаг. Түүний бүтээлүүд өнөө үед Төвдийн төдийгүй, Азийн уран зохиолын дээжист тооцогддог болжээ...
Дэлгэрэнгүйг эндээс
