ТОМАС КАМПАНЕЛЛА
(1568—1639)
Италийн Козенц хотод санваартнууд ном хаялцахад Доминиканы хийдийн өвгөн ламын бие чилээрхсэн учир түүний оронд нэг залуу гэлэн очжээ. Тэгтэл тэр залуу гэлэн мяндаг
тушаалтны асуултад төгс хариу өгч, баримт нотолгоо бүгдийг маргаангүй гаргаж няцаагаад гарч оджээ. Ийнхүү гэнэт «цоорсон банди» бол цаашдын ном хаялцах тэмцээнд «Би шинэ үүрийн туяаг зөгнөгч хонх байна!» гэж үгээ эхэлдэг байсан Кампанелла буюу италиар «хонх» гэсэн үг хожим түүний нэр болсон Томмазо Жованни Доменико байлаа.
Тэр Италийн Стеньяно тосгонд төрж, бага наснаас хийдэд шавилан суух зуур эртний гүн ухаантан Платон, Плиний болон Демокритийг залгамжлагчдын сургаалыг судалж гарчээ. Гэвч сүм хийдийн хориотой номыг уншиж ашиглаж байсан учир түүнийг баривчилж, Ром хотын шоронд хорьжээ. Суллагдсаныхаа дараа Өмнөд Италид очоод, Испанийн дарлалд нухлагдаж байсан хүн ардыг бослого тэмцэлд уриалан дуудаж, ухуулга хийж, зарим санваартан, тайж нарыг хүртэл ятгажээ. Бослогыг 1599 оны IX сарын 10-нд эхлэхээр товлоод байтал урвагчдын гайгаар Т. Кампанелла баривчлагдан 20 гаруй жил шоронд хоригдож, хатуу ширүүн тамлал, доромжлол амссан боловч хатан зоригоор ялан давжээ. Т. Кампанелла залуу насаа шоронд өнгөрөөхдөө гар хумхиж зүгээр суусангүй. Тэр «Испанийн хаант улс», «Зурхайн ухаан», «Шашингүйн ялгуусан үзэл», «Наран хот» зэрэг олон зохиол бичжээ. Хэдийгээр сэдэв нь өөр өөр ч гэсэн эдгээр зохиолд өгөрч хоцрогдсон нийгэмд өөрчлөлт хийх нь гарцаагүй чухал гэсэн санаа нэвт шингэсэн байдаг билээ.
Хорь гаруй жил шоронд хорьсны эцэст Т. Кампанеллыг 1626 онд шашны эрх баригчдын мэдэлд шилжүүлжээ. Гэвч энэ «нигүүлсэл» нь Т. Кампанеллын зурхайн ухааны мэдлэгийг ашиглах гэсэн ов мэх байв.
1632 онд Италийн их одон оронч Г. Галилейг шүүж эхлэхэд түүнийг өмгөөлөн тэмцсэн учир Испанийн эсрэг хуйвалдаанд бэлтгэсэн гэж түүнийг яллахаар завджээ. Т. Кампанелла оргохоос өөр аргагүй болж, эх орноо үүрд орхин Францад зугтан гарчээ.
Т. Кампанеллын нэрийг дэлхийд дуурьсгасан бүтээл бол шоронд байхдаа бичсэн «Наран хот» юм. Хувийн өмч огт байхгүй Наран хот улсад эрэгтэй, эмэгтэй ялгаагүй иргэн болгон нийгэмд ямар нэгэн хөдөлмөр эрхэлж, тэдний хийж бүтээсэн бүхэн нь нийгмийн өмч болдог учраас хэрэгцээтэй зүйлээ нийгмээсээ авдаг байна. Томчууд нь өдөрт дөрвөн цаг үйлдвэрт ажиллаад, дараа нь шинжлэх ухаан, биеийн тамир, спортоор хичээллэдэг. Хүүхдүүд нь сургалт, хөдөлмөр хосолсон сургуульд сурч, ерөнхий боловсролын зэрэгцээ төрөл бүрийн ажил мэргэжил сонгодог тухай энэ зохиолд гардаг.
«Наран хот» гэдэг зохиол нь хэвлэгдэн гарсан даруйдаа Өрнөд Европын бүх оронд орчуулагдаж гарчээ. Гэвч Т. Кампанеллын бичсэн коммунист нийгэм бол Ф. Энгельсийн хэлснээр «зөвхөн ерөнхий төрх төлөвийг нь гаргасан» «дутуу боловсруулсан коммунизм» юм.
Т. Кампанелла энэ зохиолоороо нийгмийн сэтгэлгээний шинэ түүхийн эхийг тавьж, шинэ үеийн утопи социализмыг үндэслэгчдийн нэг мөнөө харуулсан юм.
Түүний «Наран хот» зохиол 1980 онд монгол хэлээр орчуулагдан гарчээ.
Эх сурвалж : "Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь - 3" (1988) номоос
