Ишданзанванжилын зохиосон Гүнгийн зуугийн Алтан сургаал гэгч нь ангиа хамгаалах чиглэлийн дор ноёд, лам нарын дотоод дахь дутагдал, ёсон бус явдлуудыг засах зорилготой бичжээ. «Гүнгийн зуугийн сургаал» нь нийт 5 бүлэг болно.   Нэгдүгээр бүлэгтээ сахил санваараа сахиж чадаагүй авах, идэхэд шунагч «Арван цагаан буянаар амаа дүүргэж» ажил хэрэг нь арван хар нүгэл болсон лам нарыг хурц шүүмжлэн үзүүлсэн. Лам нар нь хамаг амьтны тусын тулд гэж сайхан үг амлан, «Ариун буян, амьтны цагаан хишгийг «алт, мөнгө, шүр, будаг, хивс болгоод» сүсэгтэн олныг мунхруулан төөрөгдүүлж төлөг, бэлэг, худал, хуумгай, арга мэх зааж, ховдоглон, шунагч болохыг чоно, нохойн шуналтай адилтган үзүүлжээ. Ишданзанванжил нь лам нарыг ингэж шүүмжилснээрээ тэднийг таягдан хаях гэсэн хэрэг бишээ. «Харин хувилгааны чанар үндсээ бузарлан», «Төвшин бат шагшаабадын суртал бүхийг султган» журам ёс сахиж чадахгүйгээс лам нарын нэр хүнд буурч байгааг сануулан болгоомжлуулсан нь, "арван зүгийн амьтныг удирдах гээд, арван зүгийн бурхны өмнө юугаа хэлнэм бэ?" гэснээс ойлгомжтой.   Хоёрдугаар бүлэгтээ: гаднах байдал, хээнцэр гоёмсог, зэрэг хэргэм, отго жинсээр сүрдүүлсэн, хувийн ашиг завшаан, жаргал цэнгэлийг хөөж, төрийн хэрэгт хааш яаш хандагч ноёд түшмэдийг шүүмжилжээ. «Хөнгөмсөг, амгалан, ариухан, гурваар хүн олноо эзлэхийн их хүний эрдэм мөн» гэж төрийн хэргийг хөнгөн гавшгай, үнэн шударгаар хөтлөхийн чухлыг сануулж, хүнд суртал гаргаж шунан ховдогловол, хөлийн тамир барагдаж гараар мөлхөнө» гэжээ. Дээрх бүлгүүддээ ноён лам нарын харгис шунамгайг шүүмжлэхийн хамт, тэдний энэрэл хайргүй хүнд дарлалд зовон зүдэрч байгаа ядуу зүдүү олны амьдралыг   «Эгэл боол хүндлэхийн ёс их байтал Эрхэм ихэс асрахын журам бага гутамшиг, Эзэн төрийн хишгээр дэлгэрч байтал Үүрд мөлжихийг хичээгч гутамшиг, Үнэг ба хургаар илчигнэж агсаар Үгүй боол чичрэхийг мэдэхгүй гутамшиг Үзэм чихэр, мах, тос бэлжүүлэн агсаар Өлөн боол өлбөрөхийг бодохгүй гутамшиг Яллах жанчихад зориг чанга агсаар Яг мах тасрахыг мэдэхгүй гутамшиг»   гэж үнэн тодорхойгоор харуулсан явдал бол энэрэх үзэлтэй хүн байсныг илэрхийлж байна. Феодал ангийн төлөөлөгч, ийнхүү ардын амьдралыг үнэн нүдээр харж бичсэнээр барахгүй, дарлагчдын энэрэлгүй, мөлжил, нухлалыг «гутамшиг» гэж үзсэн явдал тухайн үедээ давшилттай хэрэг мөн.   Гуравдугаар бүлэгтээ: эцэг эхийг хүндэтгэх ёсон, эх эцгийн хайр, энэрэл, асрамжийн хэмжээлшгүй их болохыг үзүүлжээ. Ертөнц дээр хамгийн чухал «эрдэнээс үлэмжид» үнэн эрдэнэ бол «хүн» юм. Эцэг эх, үрээ «хүн» болгохын төлөө өөрийн биеийн зовол зүдүүрийг хайхрахгүй асран хайрлаж санаа тавьдгийг:   «Унтах идэхийг зоригоор хөнгөлөн Ус галын аюулаас амь зүтгэн сахиж Усгалаар бөмбийлөн урнаар дуудан Олби хүн болгосон ээжийн ач бус уу?»   гэх мэтээр үнэн зөвөөр үзүүлжээ. Гэтэл зарим үр хүүхэд энэ ач тусыг мартаж эх эцгийн «Элэгний элчинд нь эрхэлж өсөөд эрийн тамир бадарч» ирэхийн хамт «Ээжийн цагаан сүүний чанар ховор, хомс» санагдаж «Эцэг эх далд бойд» газар байх нь амар гэх буюу, эсвэл зөнөг мунхагт нь хүрч, асрах арчлах байтугай харин адалж, муулж доромжлох явдал олонтоо байдгийг буруушаан шүүмжилжээ. Энэ нь эцэг эх, ахмад хүмүүсийг хүндэтгэн үзэхийг сургасан чухал сургамж байна.   Дөрөвдүгээр бүлэг нь: эцэг эхээс үр хүүхдээ хүмүүжүүлэхэд чиглэгдсэн сургаал байна. Аав ээж бологсод, үр хүүхэд хүсэж, арай чарай нэг хоёрыг үзвэл, баясаж аминаас үлэмжид хайрладаг нь зөв боловч, хайр нь хэтэрч, хал үзүүлж, хашир таниулахгүйгээр «Үлэмжид сургалгүй мунхаг дур хайраар» өсгөвөл «Өссөний даруйгаар хамт зовол зүдүүрийг хүртэнэ» гэжээ. «Журам ёс хэрэглэвэл чулуу ч эрдэнэ», «Журам дэглэм алдагдвал үр ч дайсан болоод» эцэст гэмшивч барахгүй хэрэг болохыг эцэг эхэд зөвлөжээ. Үр хүүхдийг «Цус шингэн, судал хөнгөн таван насны үеэс эхлэн учир зүйг таниулахад, сургамж авах нь илүүтэй байдаг «Чадал тамир бадрах 10 наснаас дээш чанга зориг эхэлж» сургаал авахгүй болдог гэжээ. Эцэг эх бологчид үр хүүхдээ «өнчин», «отгон», «өргөмөл» юм гэж хайрлан, заримыг «бүгдийг үйл мэдэг» гэж орхидог нь эцэстээ тэдний амьдралд муугаар нөлөөлж, ёс суртал мэдэхгүй, хувиа бодсон, төрөл, садан, хань нөхөдтэйгөө харшилдсан, хөрөнгө зөөрөө үрсэн, бүтэлгүй хүн болдог учир үүнээс болгоомжилж, бага дээр нь сургах хүмүүжүүлэхийн чухлыг зөвлөжээ. Үр хүүхдээ үсэг эрдэм сургалгүй эгэл балай өсгөвөл «үзэлгүй сохор мэт» ганц биеийн хүчээ зарна. «Үсэг эрдэмд мэргэжвэл өөр бусад алинд ч ашиг тустай» учир ном эрдэмд сургах чухал гэжээ». Үр хүүхдийн хүмүүжилд ач тустай сургаал юм.   Сургаалын тавдугаар бүлэгт гэр бүлийн харьцаа ёс дэглэмийг өгүүлжээ: «Хар хүн эм авах ёс бүхийн дээр, хамаг дээр жолоодон журамлах хэрэгтэй» гэж феодлын нийгмийн үеийн гэр бүлийн эрх тэгш биш ёсыг хамгаалан сургажээ. Цааш нь уг бүлэгтээ садар самуун явдлаас болох уршиг гайг тодорхой өгүүлж үүнийг жигшин:   Хэмлэлгүй тачаангуй бие яс эвдэнэ. Хэрэггүй шунал, дур, нэр алдар барна. Хээгүй нүүр сэтгэл, хүний чанар дуусгана   гэж шүүмжлэн бичсэн байна. Хэдийгээр феодлын үеийн ёс дэглэмийг хамгаалан бататгах чиглэлтэй боловч, феодализмын үеийн бузар бурангуй садар самуун явдлуудыг жигшин үзсэн нь талархалтай хэрэг юм.   Ишданзанванжил, уг сургаалаа ангиа хамгаалах чиглэлийн дор: Ноёд лам нарын давхаргад оршиж байгаа дутагдал, ёсон бус явдлуудыг засахгүйгээр ганхаж байгаа ангийн суурь өнө удаан тогтож чадахгүйд хүрнэ гэсэн санааны үүднээс, хурцаар илчлэн шүүмжилжээ. Гэвч түүний үндсэн баримталж байсан чиглэлээс, зохиолын утга санаа нь эрс зөрж, хол давжээ. Энэ зохиолдоо «феодлын ангийг устгая» гэсэн зорилго тавиагүй ч гэсэн, хар шар феодлуудын бузар бурангуйг нуун далдалж, тэдэнд олон түмэн хүлцэнгүй үнэн шударгаар хүчин зүтгэхийг номлосонгүй. Харин тэдний ичгүүр сонжуургүй, ховдог, шунахай, харгис хэрцгий, ёс журамгүй талуудыг илэн далангүй тодорхой гаргаж, түүнийг жигшин шүүмжилсэн явдал бол тухайн үедээ давшилттай санаа мөн. «Галын өнгө улаан ч утаа нь харавтар, гарах сургаал тустай ч үгс нь дайрал» гэсэн нь сургаалын гол чиглэлийг тодотгож байна. Түүнчлэн ноёд лам нарын дарлал, мөлжлөгийн хүндийг үүрч зовлонгийн бэрхийг амсаж, гаслан зовж байгаа эгэл жирийн харц олны байдлыг тодорхой ойлгож энэрэн хайрлах чиглэлтэй бичжээ. Данзанванжил олон газраар явахдаа, үзэж харсан зүйлээс үндэслэж шар хар феодлыг шүүмжилсэн шүлгээ бичсэн бололтой. Данзанванжил шүлгээ бичиж дуусаад олон хушууны ван гүн, ихэс лам нарт явуулахын хамт, ардын дотор ч тарааж байжээ. Жишээлбэл: Энэ шүлгээ, Жүн ван хушууны засаг Эрхэмбилэг гэдэг «Жороо морь уная гэдэг авгай, зоос мөнгө олъё гэдэг авгай»-д илгээж явуулсанд, Эрхэмбилэг үзэж их хилэгнэж, Данзанванжилыг занан харааж, шүлгийг нь нухчин хаяж байсан гэнэ. Түүний шүлэг тарсны дараа ардын дотор «Энэ шүлэгт манай хушууны ноёдыг бичжээ», «Манай эндэх сүмийн гэгээнийг шүлэглэжээ» гэцгээх болсон гэнэ. Хар шар феодлууд ч «Намайг бичлээ» гэж дургүйцэж байжээ: Жишээлбэл Хар феодлыг бичсэн шүлэг нь тэр үеийн зүүн Сөнөд хушууны «Хэлбэл миний дур, хийсвэл тэнгэрийн дор» гэж ард түмнийг айхавтар дарлаж байсан, харгис ван Магсарыг бичсэн гэж Шилэн голынхон ярилцдаг гэнэ. Гэтэл Ордосын хүмүүс Эрхэмбилэгийг бичсэн гэлцдэг байжээ. Шар феодлын тухай бичсэн шүлэг нь тэр үеийн Ордосын Үүшин хушууны Балжир гүнгийн дүү Уу лам гэдэг наймаа панз хийж, магнаг торгоор чимж, хүнийг мөлжинө гэвэл хүзүүгээ сунгадаг дамшгийг бичсэн гэж хүмүүс ярилцдаг байж. "Данзанванжилын шүлэгт чамайг бичсэн тул түүнийг яах билээ?" гэж Уу ламаас нэг хүн асуусанд «Үнэнийг бичсэн тул илээр эсэргүүцэхийн аргагүй. Ганц гадагш задруулахгүй арга авах хэрэгтэй» гэж байжээ. Үүнээс үзэхэд Данзанванжилын «Гүнгийн зуугийн гэгээний сургаал» гэдэг шүлэглэл нь тэр үеийн хар шар феодлын дунд, нийтэд нь байсан шинж чанарыг үнэн зөв дүрсэлж тэдэнд цохилт өгчээ. Данзанванжил уг шүлэгтээ феодлуудыг шүүмжилж засах гэсэн, авч зохиолын утга санаа нь улмаар феодлын эсрэг ард түмний тэмцэлд дэмжлэг болсон нь дамжиггүй.