Edgar Allan Poe. The gold˗bug. 

 Шинжлэх ухааны хүрээлэнгийн тэргүүлэгчдийн 25 (1935) оны 6 дугаар сарын  11˗ний өдрийн хурлын тогтоолоор

 [... Түүхийн тасгийн эрхлэгч Нацагдоржоос  нөхөр Ринчиний захисан ёсоор Америк улсын уран зохиолч Аллан По˗гийн зохиосон “Алтан цох” хэмээх зохиолыг герман хэлнээс орчуулан бичиж  гүйцэтгэсний тул хянан тогтоож, зохих үнэ хөлсийг олгоно уу хэмээснийг  хэлэлцээд зүйтэй тул ёсоор болгон хэвлүүлэхээс гадна уул орчуулгын үнэ  хөлсийг хэвлэлийн хуудсаар бодон, 230 төгрөгийг Нацагдорж дор олгохоор  тогтов]

 хэмээн дарга Дэндэв, тэргүүлэгч Амар, Тубянский, Цэенрэгзэн,  Юндэнбазар нарын нэр бүхий шийдвэр бий. 

Эл шийдвэрийн дагууд

 [Америкийн уран зохиол Эдгар Аллон По˗гийн  зохиол “Алтан цох” герман хэлнээс Нацагдорж монголчлов.. Монгол Ард  улсын Шинжлэх ухааны хүрээлэнгээс Монгол улсын 25 дугаар он 8 сар дор  1000 хувийг Улаанбаатар хотон дахь Монгол хэвлэлийн хорооноо дармаллав] 

 гэсэн 59 тал хуудас бүхий ном монгол үсгээр хэвлэгдсэн билээ. 

Уул номын хоёр дахь удаагийн хэвлэлийг 1958 онд

 [Америкийн уран  зохиолч Эдгар Аллан По˗гийн “Алтан цох” хэмээх зохиолыг герман хэлнээс  анх Монголын шинэ цагийн ууган зохиолч Д.Нацагдорж монголчилжээ. Уг  номыг Монгол улсын 25 онд 1000 хувь дармалласан байна. Одоо манайд нэн  ховордсон энэ зохиолыг уншигч олны санал хүсэлтийн дагуу шинэ үсгээр  дахин хэвлэв. Улсын хэвлэлийн газар]

 гэсэн өмнөх үгтэйгээр дармаллажээ.  Үүнээс хуулбарлан Эдгар Аллан По˗гийн “Алтан цох” зохиолыг “Марташгүй  ном” цувралаар “Монсудар” хэвлэлийн газраас 2005 онд хэвлэжээ.

Эдгээр  номыг харьцуулан үзэхэд 1958, 2005 оны хэвлэлд зарим нэгэн зөрөө гарсан,   засвар хийсэн зэрэг мадаг багагүй байх тул 25 (1935) оны хэвлэлийг  баримталснаа дахин нягтлав. Энэ хэвлэлээс шинэ үсэгт буулгахдаа зарим  үг, томьёолол мэтийг Эдгар Аллан По˗гийн “The Gold˗Bug” хэмээх англи эх,  мөн А. Старцевын орос орчуулга зэргийг харгалзан үзэв. Эдгар Аллан По˗ гийн “Алтан цох”˗ыг герман хэлнээс орчуулахдаа Д. Нацагдорж орос хэлний  орчуулга зэргийг давхар ашигласныг Монгол улсын түүхийн төв архивд  байгаа (Фонд 23, Товьёг 1, хадгаламжийн нэгж 561) “Шинжлэх ухааны  хүрээлэнгийн даргаас гаргасан 46 тоот тушаалын ёсоор дуун ухааны ба  түүхийн тасгийн эрхлэгч Нацагдоржийн эрхлэн байсан тус тасгийн бүхий л  эд хогшил ба албан хэргүүдийг мөнхүү тасгийн судлагч оюутан Буянчуулган,  Дашдорж нарт шилжүүлэн өгсөн акт бичиг [26(1936) 11. 21]”˗ийн 4 дүгээр  зүйлд “... европын номын сангаас авсан номуудаас эдүгээ ор үгүй дутагдаж  буй 5 болох”˗ын дотор “5. По, Эдгар. Золотой жук. Инв. 7162 цена 10 м”  байсан баримт гэрчилнэ. Гэхдээ Нацагдорж орос хэлний орчуулгыг гол  баримжаа болгоогүй, германаас хөрвүүлсэн нь илэрхий бөгөөд зохиолчийн  гарт байсан герман орчуулга англи эхтэйгээ тун ойр байсныг харуулах жишээ  олон байгаа болно.

Орчуулсан эхтэй тулгаж хэвлэлд бэлтгэсэн: Д.Цэдэв