Хүн ард аа, би та нарт хайртай байсан шүү. Сонор соргог байж үзээрэй!

Юлиус Фучик

Равеусбрюкт хорих лагерьд байхдаа хоригдогчдоос сонсвол, миний нөхөр Юлиус Фучик, «Руде Право» сонин, Творба сэтгүүлийн редактор, нацист шүүхээр Берлинд 1943 оны наймдугаар сарын 25-наа алах ял заагдсан гэж сонссон билээ.

Тэгээд цаашаа яасныг сураглахад, хорих лагерийн өндөр хэрмээс өөр сураг гарч өгсөнгүй билээ.

Гитлерийн Герман, 1945 оны 5 дугаар сард дарагдсаны сүүлд олон гяндан, хорих лагериас фашистын алан хядаж, тарчилган тамлаж амжаагүй хоригдлууд суллагдан, тэдний дотор би бас суллагдсан билээ.

Чөлөөлөгдсөн нутагтаа буцаж ирээд, нөхрийнхөө сураг гаргах гэж оролдлоо. Германы түрэмгийлэн эзлэгчдийн тамлан зовоодог шоронд хоригдон зовж байсан нөхөр хань, үр хүүхэд, эцэг эхээ эрэн сурагладаг мянга мянган хүн миний нэгэн адил эрэл сурал хийж байсан билээ.

Тэгээд, олж сонсвол, Юлиус Фучик, ял унагаж шийтгүүлснээс хоёр долоо хоносон хойно 1943 оны 9 дүгээр сарын 8-нд Берлинд цаазаар аваачуулсныг олж мэдлээ.

Бас, олж сонсвол, Юлиус Фучик панкрацын шоронд байхдаа юм бичиж байсан байжээ. Миний нөхрийн сууж байсан тасалгаанд нь цаас харандаа авчирч, бичсэн цаасыг нь нэг нэгээр нь шоронгоос нууц гаргаж байсан гяндангийн хуяг А. Колински тэрхүү бичих нөхцөл олгож өгсөн байжээ.

Тэр хуягийг эрж олоод, панкрацын шоронд Юлиус Фучикийн бичиж байсан юмыг цувруулсаар олж авлаа. Ондоо, ондоо газар, ондоо ондоо хүнд, хүний нуун хадгалж байсан дэс дугаар бүхий тэр хуудсыг дэс дэсээр нь болгож аваад, одоо уншигч авгай нарт толилууллаа. Энэ бол Юлиус Фучикийн эцсийн ном билээ.

ПРАГ, 1945 ОНЫ ЕСДҮГЭЭР САР.

ГУСТА ФУЧИКОВА