Наймдугаар сард нас сүүдэр хорин хоёр хүрэв. Хорин гуравтай гэж хэлэхэд хилсдэх юм алга. Хоёр сарын урьд би амьдралынхаа хорин гурав дахь жилтэй золгосон юм. Дахиад гурван жил өнгөрөхөд хорин зургаатай болно. Үүнийг ч би ямар нэг хэмжээгээр төсөөлж байна. Харин долоон жилийн дараа би гуч хүрнэ. Үүнийг ер нь бүдэг бадаг төсөөлж байна. Түүнээс цааш гэвэл над ялгах юм алга. Зөвхөн харанхуй дайд юм л байна.
Цагийн урсгал гэдэг гайхамшигтай зүйл. Би арван настай байлаа гэж бодоход бас түүнээс өмнө таван настай, дөрвөн настай байсан л шүү дээ.
Энэ талаар үүнээс өмнө би юу ч боддоггүй явжээ. Хорин таван жилийн урьд жишээлбэл, би гэдэг хүн огт байгаагүй. Би байсангүй. Магадгүй би хэн нэгэн хүний хүсэл мөрөөдөлд оршиж байсан байж ч болох юм, энэ ч маш байж болох юм шүү гэсэн санаа над их баяр баясгалан төрүүлдэг. Тэр ч битгий хэл, аль эрт хэзээ нэгэн цагт, хорин таван жилийн тэртээ намайг нартад төрөөгүй, миний ганц ч гэрэл зураг байхгүй байхад, намайг ганц ч амьд амьтан хараагүй байхад, миний дүрс ганц ч голын усанд тусаагүй байхад магадгүй би хэн нэгэн хүний хүсэл мөрөөдөлд үүнээс өмнө оршиж байсан байж мэднэ гэж бодоод мангууртлаа баярлан хөөрдөг билээ. Энэ тухай бодоход баярласнаасаа болон ерөөсөө тэнэгтэн учраа олохоо байдаг юм. Гэвч энэ чинь юу бил ээ, цагийн урсгал уу? Хорин таван жилийн урьд жишээлбэл, би байгаагүй; байсангүй, тэгээд л болох нь тэр, харин урсгал жирэлзэн цагийг хором хормоор хороож байжээ.
Зуун жилийн цаана ч гэсэн цаг яг л ингэж урсаж байжээ. Мянган жилийн өмнө ч гэсэн мөн ялгаагүй. Үүнийг би тодорхой харж байна. Түмэн жилийн өмнө ч гэсэн цаг хөвөлзөн өнгөрч байжээ. Би ямар учраас хэдийн, мянган жилийн өмнө, түмэн жилийн өмнө, өнгөрч улирсан юмыг тодорхой харж байгаа боловч арав, ес найм, долоо, зургаа, таван жилийн дараа өөрийгөө ямар болохыг огт харж чадахгүй байна вэ? Ядаж жилийн дараагийнхныг ч гэсэн дээ? Зөвхөн харанхуй, давшгүй дайд юм л харагдаж байна.
Чухамдаа яахлаараа энэ бил ээ?..