20 дугаар зууны Италийн утга зохиолын нэрт төлөөлөгч Альберто Моравиа энэ романдаа дэлхийн 2 дугаар дайны үеийн Италийн ард түмний аж байдал, фашист дарангуйлал, дайны хор хөнөөлийг жирийн худалдаачин эмэгтэй Цезира, түүний охин Розетта нарын амьдралд гарсан өөрчлөлтөөр яруу тод харуулжээ.

Цезирагийн дайн дажин, гай зовлонд нэрвэгдсэн түүхийг уншсан хэн боловч энэ эмэгтэйн дүрийг мартахгүй биз ээ. Цезира, том цуутай үйлс бүтээгч баатар биш боловч үнэнч шударга, амьдралын итгэл найдвар, эрч хүчийг бадраан ундруулагч болон дүрслэгджээ.

Романы эхэнд буюу дайн ид болж байсан 1943 онд, энэ хүүхэн Ром хотын жижиг худалдаачин байжээ. Тэр зөвхөн дэлгүүртэй холбогдолтой асуудлыг л сонирхоно. Муссолинийг түлхэн унагасныг сонсоод: «Худалдааны ажил маань өөдрөг байсан цагт Муссолини ч бай, Бадоглио ч бай, надад падгүй» гэж тэр хэлж байна. Худалдааны ажил л өөдрөг байвал тэр дайн байлдаан, аюул гамшиг, аймшиг түгшүүр зэрэгт санаагаа үл зовооно. Харин тэр өөрөө дүрвэгч болж бусад хүмүүсийн дунд орон амьдрахдаа өөрийнхөө бодол санааг хэчнээн явцуу байсныг аажимдаа ойлгож байна. Наймаачин Томмазиногийн үхсэн явдал өнгөрсөн хугацаанд хийсэн ажил үйлст нь чухал сургамж болжээ. «Тэр зөвхөн мөнгөний хойноос хөөцөлдөн мөнгө л бүхнийг шийдвэрлэнэ» гэж бодно. Харин тэр мөнгөний цаана юу нуугдаж байдгийг олж хармагцаа үнхэлцэг нь хагарч үхэхээс наахнуур айжээ.

Цезира Ромоос дүрвэн гарч Циоциарагийн уулархаг нутагт төрөлх тосгон руугаа явж байна. Энд ирээд тэр аажмаар жижиг худалдаачныхаа үзэл бодлыг орхин дахин тариачин болно. Дайн байлдаан, гачаал зовлонгийн үед хамт байгаа хүмүүсээ хэрхэн зохицож байгааг тэр шүүмжлэлтэйгээр ажиглан, жирийн ард түмний шударга ёсны төлөө тэмцэл сэтгэл санааг нь эзэмдэж байна. Михеле Лазарусын түүхийг тариачид, дүрвэгсдэд ярьж өгөхийг оролдсон нь ёстой «дахин амилсан зүйл» мэт болж:

«Та нар ч бүгдээрээ бид нар ч цөмөөрөө үхээнц байдалтай зөвхөн амьд байхыг бодсон амьтад! Бидний тэр амьд байхыг хүсэхийн учир бол эд бараа, дэлгүүр хоршоо, гэр бүл, үр хүүхдэдээ хоргодох, айж эмээх төдийхөнд оршино. Бид үхэх болно... » гэж хэлж байна. Цезира «амилан» тэнхэрч байна. Түүний эргэн тойронд болж байгаа үхэл зовлон, дайны сүр хүч зэрэг нь төрсөн охиныг нь хүчиндсэнээр илэрч, түүний жинхэнэ хүнлэг хүч чадлыг ундруулан бусдын хувь заяаны төлөө нүдээ нээж харахад хүргэсэн байна. Тэр Михелегээс дайны утга агуулга, шалтгааныг асууж лавлан мэдэж аваад, Михелегийн хэмжээнд ертөнцийг үзэх үзэлтэй болж байна. Иймэрхүү хувьсалт өөрчлөлт байж болох зүйлийн нэг юм. Учир нь Цезира хүнтэй суун амьдарч байхдаа жижиг хөрөнгөтөн болсон боловч ард түмнийхээ сайн сайхан чанар бүгдийг ямагт хадгалан байна. Харин Розетта түүнээс тэс өөр, амьдралаас хол тасархай, буруу хүмүүжилтэй байсны уршгаар амьдралд хөл алдаж байна. Тэр хүчиндүүлснээ эсэргүүцэн зэвүүцэж байгаа нь Цезирад итгэлийг дахин төрүүлнэ. Түүний сэтгэл санааны их хүч чадал, сайн сайхан шинж чанар нь гашуудал эмгэнэлт явдлаар дүүрэн энэ явдлыг дуусган хэвийн амьдралдаа эргэн орох найдвар төрүүлж байна. Энэ нь түүний «Хайр дурлалын хувьд хэсэг хугацааны турш үхмэл байснаараа өөрсдөдөө болон дотнын хүндээ гай болсон» гэж хэлж байгаагаар илэрнэ. Энэ бол хайр дурлалыг хийсвэр маягаар хүлээн зөвшөөрсөн төдий хэрэг биш юм. Цезира бол жирийн ард түмний дундаас төрсөн охин мөн бөгөөд хүнлэг зан төрхөө эргэн олж авч чадаж байна.