Вильям ШЕКСПИР
1564—1616)
«Хүн төрөлхтний төрүүлж өсгөсөн ...агуу их суут хүн» гэж Карл Маркс нэрлэж, «бүх дэлхийн жүжиг зохиогчдын эцэг» хэмээн А. С. Пушкин өргөмжилсөн Английн алдарт зохиолч, яруу найрагч Вильям Шекспир Стратфорд хотноо төржээ.
Ардын баатар Робин Гудийн домгийг амтар хан чагнаж 7 нас хүрсэн Шекспирийг сургуульд оруулжээ. Гэвч олон хүүхдэд дарагдсан ар гэр нь түүнийг 16 настайд нь сургуулиас гаргаж ажил хийлгэхээр шийдсэн байна. Ингээд Шекспир мал нядалж, бас багш болж нэг үзэж, 18 настайдаа тариачны охин Анна Хэтевейтэй гэр бүл болжээ.
В. Шекспир амьдралын эрхээр тэнүүчилсээр 1580-ад оны эцсээр Лондонд иржээ. Театрт ирсэн язгууртан дээдсийн морь мал харагч зэрэг аар саар ажил хийж байгаад «Бөмбөрцөг» хэмээх театрт жүжигчнээр орж, бага сага рольд тоглон 20 гаруй жил ажиллахдаа онцгой амжилт олоогүй боловч жүжиг зохиох авьяастайгаа харуулж үеийн үед мөнхөжсөн «Лир ван», «Макбет», «III Ричард», «Отелло», «Гамлет» зэрэг жүжгүүдээ туурвин бичжээ. Бас «Лукреций» гэдэг анхны найраглал болон сонет хэмээх арван дөрвөн мөрт шүлгүүдээ бичсэн байна. Түүний 154 сонет шүлэг бий.
В. Шекспир «Эндүүрлийн тухай инээдэмт жүжиг», «Веронын хоёр», «Зөрүүд хүүхнийг номхотгосон нь», «Зуны шөнийн зүүд», «Генрих» зэрэг инээдмийн жүжгүүдээ 1592—1598 онд бичжээ. Тэдгээртээ хүнийг алт мөнгө, хэргэм зэрэг, өмссөн зүүснээр нь үнэлэх биш зан байдал, дотоод гоо сайхнаар нь үнэлэх ёстой гэсэн санааг тусгасан байна.
Хамгийн шилдэг гүн утгатай эмгэнэлт жүжгүүд «Юлий Цезарь», «Гамлет», «Отелло», «Лир ван», «Макбет», «Афины Тимон» зэргийг 1600—1608 оны хооронд бичжээ. 1595 онд «Ромео, Жульетта хоёр» гэдэг эмгэнэлт жүжгээ бичив. Уг эмгэнэлт жүжгийн баатар Ромео, Жульетта хоёр бие биедээ халуун хайр сэтгэлтэй болсон боловч энэ дурлал нь тайж нарын хоорондын үе улирсан өс хонзонтой тулгарч «Орчлонд үүнээс илүү гунигтай тууж үгүйгээр» төгсдөг. «Макбет» жүжигт эгэл сайхан сэтгэлтэй Макбет эхнэрийнхээ ятгалгад орж албан тушаал ахихын тулд алуурч болж эцэст нь үүнээсээ болж солиорно.
Гамлет жүжигт эцэгтээ гүнээ гашуудан буй Данийн хан хүү, хойд эцэг болох хүн, төрсөн эхтэй нь хамжин эцгийг нь хорлосон хийгээд хааны ордонд бугшсан булай хуурмаг явдлын эсрэг тэмцэж амиа өгнө.
Үнэн ариун негр хүн, цагаан арьстан бүсгүй хоёрын нандин хайр сэтгэл, хорон муу санаат атаархаг жөтөөрхөг бузар этгээдээс болж, энэ хоёр хүний амь нас сүйрч байгаа үйл явдлыг Отеллод үзүүлжээ.
Харанхуй хаанчлал, бурангуй явдлыг уудлан илрүүлж, хүнлэг үнэн ёс, энэрэнгүй үзэл гарцаагүй ялдаг болохыг харуулсан эмгэнэлт жүжгүүдийн баатруудын үгийг үе үеийн олон үзэгчид чих тавии сонсож, уярч, жигшиж, эргэцүүлэн тунгааж ирсэн билээ.
Их зохиолч 1609—1612 онд амьдралынхаа сүүлийн жилүүдэд «Цимбелин», «Өвлийн үлгэр», «Шуурга» жүжгүүдээ туурвижээ. 1616 оны IV сарын 23-нд Шекспир гэнэт нас барав. Түүний цогцсыг төрөлх Стратфордынх нь сүмд нутаглуулжээ.
Авьяаслаг их зохиолчийг нас барсны дараа хөрөнгөтний зарим онолчид энгийн жүжигчин хүн тийм гайхалтай жүжгүүд бичлээ гэж үү хэмээн эргэлзэж, ардын дундаас төрсөн суут зохиолчийг үгүйсгэж байв. Гэвч харц ардаас гаралтай В. Шекспир хүн төрөлхтний бахархал болсон юм. Түүний мэндэлсний нь 400 жилийн ойг дэлхий дахин ёслон тэмдэглэсэн бөгөөд монголын театрын тайзнаа «Отелло», «Лир ван», «Ромео, Жульетта хоёр» зэрэг алдарт бүтээлүүд нь тавигдсан юм.
Эх сурвалж: Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь-3 (1988)
