Батмөнхийн ЭНЭБИШ
(1933-2018)
Батмөнхийн Энэбиш нь 1933 оны 9 дүгээр сарын 15-ны өдөр Өмнөговь аймгийн Баян-Овоо сумын нутаг Баяны хэцийн Шивээ толгой гэдэг газар төржээ.
Б. Энэбиш нь сум, аймгийнхаа сургуульд суралцаж байгаад 1949 онд Өмнөговь аймгийн 7 жилийн сургуулийг төгсөөд Улаанбаатар хотын 1 дүгээр арван жилийн сургуульд үргэлжлүүлэн суралцаж, 1952 онд төгссөн, улмаар 1952-1957 онд Москвагийн инженер эдийн засгийн дээд сургуулийг төгсөж, Монголын анхны тээврийн инженер-эдийн засагч мэргэжилтэн болсон хүн юм.
Б. Энэбиш нь 1957-1965 онд Тээвэр холбооны яаманд мэргэжилтэн, хэлтсийн дарга, 1966 оноос орлогч сайд, нэгдүгээр орлогч сайдаар дэвшин ажиллаж байгаад 1973 - 1982 онд Тээврийн яамны сайдаар ажиллаж байв.
Б. Энэбиш нь Монгол Улсын тээврийн салбарыг удирдах өндөр хариуцлагатай албанд 20 шахам жил ажиллаж тус салбарыг хөгжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмрээ оруулсан ахмад удирдах ажилтан байлаа.
Б. Энэбиш нь 1982-1992 онд Монгол Улсын Их сургууль, Политехникийн Дээд сургуульд багш, тэнхимийн эрхлэгчээр ажиллаж, “Ахмад багш”, “Хүндэт профессор” цол хүртсэн. 1992-1998 онд Зам, тээвэр, холбооны яам, Дэд бүтцийн хөгжлийн яаманд сайдын зөвлөх түшмэлийн ажил хийж байгаад өндөр насны тэтгэвэртээ гарсан юм.
МАХН, Монголын Зохиолчдын хорооны Шалган байцаах комиссын дарга, Зохиолчдын хорооны орчуулгын орон тооны бус секцийн эрхлэгч (1967-1973), Зохиолчдын Эвлэлийн гишүүн, Монголын Орчуулагчдын Холбооны гишүүн, Монголын эрдэм дэлгэрүүлэх нийгэмлэгийн гишүүн, Байгаль хамгаалах холбооны орон тооны бус гишүүн, Монголын Бүтээмжийн төвийн гишүүнээр тус тус олон жил идэвх санаачилгатай, үр бүтээлтэй ажилласан.
Б. Энэбиш орос, англи, герман хэлийг бүрэн эзэмшсэн бөгөөд дэлхийн олон орны эдийн засаг, шинжлэх ухаан, техник, уран зохиолын 200 гаруй ном, сурах бичиг, толь бичиг, уран зохиолын номыг орос, англи, герман хэлнээс орчуулж хэвлүүлсэн, эдийн засаг, техникийн чиглэлийн олон арван өгүүлэл, нийтлэл бичсэнээс гадна дэлхийн 180 гаруй орны 1100 орчим зохиолчийн бүтээлээс орчуулсан. Мөн Англи- Орос-Монгол техникийн хоёр боть, Англи-Орос-Монгол эдийн засгийн дөрвөн боть толь бичгийг зохион гаргасан оюуны асар их чадамжтай хүн байлаа.
Мөн олон арван баримт киноны зохиолыг бичиж, зургийг авхуулсан (“Заяа түшсэн нутаг”, “Нар тоссон говь”, “Гал манасан заяа”, “Чулуун шастир”, гэх мэт) бөгөөд зүйр цэцэн үг, яруу найргийн олон ном бичиж Б.Энэбиш, Бага Энэбиш, Б.Галба нэрээр хэвлүүлсэн. Зарим бүтээлээс нь дурьдвал, “Загийн цагаан замбага” (шүлгүүд), Эсхилийн “Цовдлуулсан Прометей”, Аристофоны “Лисистрата” хэмээх шүлэглэсэн хоёр том жүжгийн зохиол, Х. Эрнандесийн “Мартин Фьерро”, “Мартин Фьеррогийн эргэж ирсэн нь” найраглал, Киргиз ардын туульс “Манас”, “Америк тивийн яруу найраг”, “Ази- Африкийн орны яруу найраг”, “Япон яруу найраг”, “Хорвоогийн алиа шог”, “Энэтхэг өгүүллэгүүд”, “Якутын яруу найраг”, “Гадаадынхан Монголын тухай”, “Гадаадынхан Монголын уран зохиолын тухай”, “Зөвлөлтийн зүйр цэцэн үг”, “Якутын яруу найраг”, “Сансар дэлхийнхэнд заяана”, “Сансрын хөлгийн зохион бүтээгч”, “Их эрдэмтэн Ломоносов”, “Их эрдэмтэн А. Гумбольдт” (орчуулга), “Мянган сургаал. Шинэ цагийн зүйр цэцэн үг”, “Их хайр” дэлхийн шилдэг өгүүллэгийн түүвэр, “Хөөрхөн үрсийн хөгжөөнт яриа”, олон төрлийн Англи-Орос- Монгол толь бичгүүд (Англи- Орос-Монгол техникийн хоёр боть, Англи-Орос-Монгол эдийн засгийн дөрвөн боть толь бичиг, гэх мэт), “Хорвоогийн уянга” I-V, “Монгол бүсгүйн уянга” I-III, “Түмэн үлгэр” I-X, “Монгол Улсын эрдсийн баялаг” ном, гэх мэт.
Айвенхоу Майнз, Сфеко, Инженер геодези зэрэг 10 гаруй компанид зөвлөхөөр, “Ажил хэрэгч хамтын ажиллагааны холбоо” олон нийтийн байгууллагын дэд ерөнхийлөгчөөр, “Хотир” ХХК-ийн захирлаар тус тус ажиллаж байсан.
Төр, засгаас түүний хөдөлмөр, гавьяа зүтгэлийг өндрөөр үнэлж “Онц тээвэрчин”, “Тэргүүний төмөр замчин", “Ардын боловсролын тэргүүний ажилтан”, “Ардын хувьсгалын ойн медалиуд”, “Хөдөлмөрийн хүндэт медаль",“Алтангадас одон"-гоор тус тус шагнажээ.
Тээврийн яамны сайдаар ажиллаж байсан Батмөнхийн Энэбиш нь 2018 оны аравдугаар сарын 25-ны өдөр таалал төгсжээ.
