Аман өгүүллэг бол монгол ардын аман зохиолын нэг чухал хэлбэр бөгөөд их дэлгэрсэн зүйл мөн.

Монгол хүмүүс аман өгүүллэг ярихыг “хууч хөөрөх” гэж нэрлэдэг. Тэгэхлээр аман өгүүллэгийг бараг “хууч” гэж нэрлэж болмоор юм.

Гэвч “хууч” гэхлээр заавал эрт урьдын явдал байдаг биш юм. Монгол оронд хэдэн хүмүүс чөлөөтэй цагтаа цуглараад элдвийн юм ярилцаж байх нь олон тохиолддог. Тэднээс “Та нар юу ярина вэ” гэж асуухад “Бид хууч хөөрч байна” гэж хариулах нь олон байдаг. Хэрвээ тэд ажил хэргийн чанартай юм зөвлөн хэлэлцэж байсан бол “Бид хууч хөөрч байна” гэж хэлдэггүй. Жишээ нь: бэлчээр сонгож нүүхийг зөвлөх буюу хаана очиж хадлан хадвал дээр вэ? гэх мэтийн асуудлыг ярилцаж байсан бол энэ нь “хууч хөөрсөн” биш юм. “Урьд нэг туулай явж байгаад чонотой тааралдаж” гэх мэтийн юм ярилцаж байсан бол энэ хууч хөөрсөн биш, үлгэр ярьсан болно.

Хэрэв "Гэсэр хаан Цотон ноёнд хэлж гэнэ” гэх зэргээр Гэсэрийн туужаас ярьж байсан бол үлгэр тууж ярьсан болох бөгөөд хууч хөөрсөн биш болно. Ер бусын хачин явдал, чөтгөр хувилгааны тухай ярьж байсан бол бас хууч хөөрсөн биш болно. Амарсанаа тэгж явсан юм. Галдан бошигт түүгээр байлдсан юм гэж яривал бас хууч хөөрсөн биш түүх ярьсан болох юм. Түүхэн домог шиг зүйлийг хааяа хууч хөөрөх гэдэг боловч аман өгүүллэгт хэтрүүлэн давуулсан зүйл бараг байдаггүй. Түүхэн домогт давруулсан уран санааны нэмэр үлэмжхэн байдаг.

Тэгэхлээр хууч хөөрч байна гэж ардууд чухам юуг, ямар яриаг нэрлэж байна вэ?