Зохиолч: Алексей ТОЛСТОЙ
Орчуулагч: Ц. ДААГАА
Ангилал: Оросын уран зохиол
Хэвлэлийн газар: УЛСЫН ХЭВЛЭЛИЙН ХЭРЭГ ЭРХЛЭХ ХОРОО
“Даша минь. Даша минь би чинь бүр шулуудаж гүйцлээ. Вадим алагдсан. Вадимийг ингээд алга болчихно гэж би ер үнэмшихгүй юм... Гэвч үнэмшихгүй байж болохгүй. Фронтод явснаас нь хойш Вадимаас цорын ганц товчхон, хачин захиа авсан. Улаан өндөгний баяр өнгөрөөд хоёр долоо хоног болсны хойно энэ захиаг авсан юм. Захидалдаа мэнд ус ч эрсэнгүй... Тэр захидлыг үг үсэггүй сийрүүлж бичье:”Чамд мөнгө явууллаа... Чамайг харж чадахгүй нь... Салахад хэлсэн чиний үгийг санаж л байна... Хүн алахаа болих эсэхийг би мэдэхгүй байна... Би хэрхэн хүн алагч болсноо мэдэхгүй байна... Бодохгүй юм шүү гэж бодоход л заавал бодоод, нэг юм хийх л хэрэгтэй байна... хэзээ болих юм бол, больсон тэр цагт уулзъя...” гэсэн байсан.
Ердөө л энэ дээ. Даша минь би хэчнээн нулимс асгасан гэж санана. Тэр маань үхэх гээд надаас салж явсан юм. Түүнийг би юугаар ч буцааж, хориглож аврах бил ээ? Би юугаар аргалах вэ? Түүнийг халуун элгэндээ тас тэврэх үү... Ердөө л тэр шүү дээ... Гэвч тэр маань сүүлийн үед намайг анзаарахаа больсон юм. Түүний нүдэнд хувьсгал хамгаас тод харагдаж байсан юм. Ээ чааваас даа, би ойлгохгүй байна. Ер нь бид амьд байхын хэрэг байна уу? Цөм эвдэрч сүйдлээ... Бид салхинд хөөгдсөн шувуу шиг Орос орныг хэсүүчилнэ. Яах гээ вэ?
Дайн дууссан бол хувьсгал ч дуусна. Тэгээд орос орон өөр болно. Байлдаж, үхэж, зовж л байна. Гэтэл ой мод нь өнгөрөгч хаврынх шиг, олон хавар шигээ л нахиа навчаа дэлгэж байна. Тэгээд энэ мод, бор шувуу, бүх байгаль надаас аймаар алс холдож, тэр газартаа надад ойлгогдохгүй сонин амьдрах болжээ...
Даша минь, бид яах гэж ингэж их зовлон эдлэв дээ? Арай ч талаар өнгөрөхгүй байх аа... Чи бид хоёр чинь эм улсууд болохоор тохирсон жаалхан орчноо л мэднэ шүү дээ. Энэ гадуур, Орос орон даяар болж байгаа юм чинь яасан ч хачин дүрэлзсэн гал вэ! Тэнд шинэ аз жаргал төрөх ёстой... Хэрэв хүмүүс үүнд итгэдэггүй байсан юм бол яах гэж ингэж бие биеэ үзэн ядаж, устгах бил ээ... Би ч цөмөөс хагацлаа... Би өөрөө өөртөө ч хэрэг алга... Айсандаа ч ингэж амьд яваа юм биш, харин ичгүүртэй байна. Толгойгоо галт тэрэгний доогуур тавиад өгөхөөс, гохноос олс уяхаас ичсэндээ ингэж амьд явна.
Эмэгтэй хүн бол ертөнц сөнөлөө ч гэсэн хайртай хүнээ орхихгүй, гэтэл Вадим намайг орхиод явчихлаа, ийм л ялгаатай байгаа юм даа. Вадим өөрийгөө итгэж байсан цагтаа надад хайртай байсан... зургаадугаар сард биднийг Петербургт байхад биднийг аз жаргалын ямаршуу нар гийгүүлж байлаа, санаж байгаа биз... Умар зүгт байсан тэр зэвхий цайвар нарыг үхтлээ мартахгүй... Надад Вадимаас нэг ч зураг, нэг ч юм үлдсэнгүй... Зүүдэлсэн юм шиг л болжээ. Тэр алагдсан гэдгийг ер ойлгохгүй байна Даша минь... Би галзуурах байх аа... Насаа яасан ч уйтгартай, дэмий өнгөрүүлэв дээ...”