ВЕРН ЖЮЛЬ
(1828—1905)
«Арван таван наст капитан», «Капитан Грантын хүүхдүүд», «Усан доогуур хорин мянган бээр аялсан нь», «Нууцат арал» зэрэг олон зохиол нь дэлхийн улс үндэстнүүдийн ширээний ном болсон Францын зөгнөлт зохиолч Жюль-Габриель Верн Францын Амьен гэдэг жижиг хотод өмгөөлөгч хүний гэрт төржээ. Тэр бага наснаасаа далайн аялал, алс холын газар нутгийг ихэд сонирхон Ф. Купер, В. Скотт, Ч. Диккенсийн зохиолыг амтархан уншиж, Д. Дефогийн «Робинзон Крузо»-г цээжээр мэддэг байв.
Жюль Верн хүн төрөлхтний сод ухаантнуудын бүтээсэн шинжлэх ухаан, техникийн гарамгай ололттой гүнзгий танилцаж, нэвтэрхий, өргөн мэдлэг эзэмшиж, ирээдүйд бий болох их дэвшлийг зөгнөн бичиж байсан юм. Африк тивийн амьтан ургамал, хүмүүсийн амьдралыг тодорхой үзүүлсэн «Агаарын бөмбөлгөөр таван долоо хоног аялсан нь» гэдэг романыг 1862 онд бичжээ. Уг роман нь уншигчдын сонирхлыг татсан төдийгүй «шинжлэх ухааны зөгнөлт зохиол» гэсэн уран зохиолын шинэ төрлийн ууган нь болсон гэж дэлхийн утга зохиолд тэмдэглэгджээ.
Од гарагийн аяллын тухай «Их буугаар сарны зүг», байгалийн аймшигт хүчийг даван туулах хүний цаглашгүй чадварын тухай «Ахмад Гаттерасын аялал, адал явдал», шинжлэх ухааны тусын тулд амь нас юугаа ч хайрлахгүй зүтгэдэг хүмүүсийн тухай «Дэлхийн төв рүү аялсан нь» зэрэг зөгнөлт зохиол бичсэн байна. Цахилгаан техник үүсэл хөгжилтийнхөө анхны алхмыг хийж асан үед ирээдүйд гайхамшигт эрин үе эхлэхийг зөгнөн цахилгааны хүчээр хөдөлдөг гайхамшигт «Наутилус» хөлөг, трансформатор, нуман чийдэн, цахилгаан цаг, цахилгаанаар ажилладаг алсын удирдлагын хэрэгсэл, өндөр хүчдэлийн цахилгаан хамгаалагчийн тухай зохиолууддаа тусгасан юм.
Жюль Верн ерэн долоон ботид багтах жаран гурван роман, хоёр боть тууж, өгүүллэг бичсэнээс гадна дөч гаруй жүжиг, газарзүй, түүхийн сэдвээр шинжлэх ухааны хялбаршуулсан зохиол арвыг туурвижээ. Бас олон арван шүлэг бичсэн юм. Хэрэв түүний бүх зохиолыг цувралаар хэвлэвэл 120—130 боть болно гэсэн тооцоо байдаг. Түүний зохиолууд манай дэлхийн болон орчлонт ертөнцийн нууцыг нээх шинжлэх ухааны бадрангуй сэтгэлээр дүүрэн байдаг. К. Э. Циолковский, В. А. Обручев, Н. Е. Жуковский, Ф. Нансен нар Жюль Вернийг өөрийн багш, зоригжуулан дагуулагч гэж нэрлэж байсан бол америкийн шумбагч завь зохион бү тээгч С. Лейк амьдралынхаа замыг зааж өгсөн хүн хэмээн нэрлэж, Л. Н. Толстой «гайхалтай уран чадвартан», Д. И. Менделеев «шинжлэх ухааны суутан» гэж бахархаж байв.
Жюль Вернийг бүр сэрүүн ахуйд нь түүний мөрөөдөж байсан гайхамшиг амьдралд биелж эхэлсэн юм. Оросын зохион бүтээгч Жевецкий шумбадаг цахилгаан завь, бельгийн ажилчин Грамм анхны динамо машин, цахилгаан мотор, Н. Е. Жуковский нислэгийн онол, оросын физикч А. Столетов фотоэлемент буюу телемеханик, автоматикийн үндэс, А. Попов радио хэрэгсэл, К. Э. Циолковский гараг хоорондын хөлгийн төслийг зохион бүтээж нисэх онгоцны анхны загварууд тэнгэрт хөөрөн гарч эхэлсэн юм.
Өнөөдөр од гарагийн хооронд хүн төрөлхтний зохион бүтээсэн сансрын аппаратууд аялж, Ангараг, Сугар гарагт сансрын хөлөг хүрч, Саран дээр хүн бууж Жюль Вернийг зохиолдоо зөгнөн бичихэд бүтэшгүй мэт санагдаж байсан техникийн гайхамшиг хүмүүсийн өдөр тутмын туслагч боллоо.
Жюль Верний зохиолын баатрууд үлгэр туульст гардаг шиг түмэн бэрхшээлийг даван туулахдаа нөхөрсгөөр бие биедээ туслан хүнийг элдвээр шулан, мөлжигч, шударга бус зан авир гаргагчидтай эвлэршгүй тэмцэж, гагцхүү шинийг эрэлхийлэн хүн төрөлхтний сайн сайхны тусын тулд зүтгэдэг юм.
Зөвлөлтийн сансрын хөлөг сарны нөгөө талын зургийг дэлхийд анх удаа дамжуулсны дараа түүний нэгэн тогоог «Жюль Верн» гэж нэрлэсэн байна. Суу билигт уран зөгнөлт зохиолчийн дурсгалыг хойч үе нь ийнхүү мөнхжүүлсээр байна.
Түүний «Арван таван наст капитан», «Капитан Грантын хүүхдүүд», «Усан доогуур хорин мянган бээр аялсан нь», «Нууцат арал» зэрэг зохиол нь монгол хэлээр гарч уншигчдын сонирхлыг татсаар байна.
эх сурвалж: Хүүхэд залуучуудын нэавтэрхий толь-3 (1988) номоос
Дэлгэрэнгүйг Wiki-гээс
