— Бид хөөрч байна уу?

— Харин ч доошилж байна гээч!

— Доошлохоос долоон дор бүр унаж яваа, Смит гуай!

— Хүндрүүлэгчээ хая!

— Сүүлчийн тампууг унагалаа!

— Бөмбөрцөг хөөрөв үү?

— Үгүй ээ.

— Байз хө, ус цалгихыг би сонсох шиг болох чинь.

— Далай хүртэл ч тавин тохойгоос хэтрэхгүй дэг ээ.

— Хүнд юм юу л байна бүгдийг нь хая! хэмээн тушаах дуун сонсогдлоо.

Тэр дуун 1865 оны 3 дугаар сарын 23-ны өдрийн дөрвөн цаг орчим Номхон дөлгөөн далайн зах хязгааргүй их усан цөл дээгүүр цуурайтсан билээ.

Бодвол, тэр жилийн хавар өдөр шөнө тэнцэхийн үеэр гэнэт дэгдсэн зүүн хойд зүгийн аймшигт их салхин шуургыг хэн бүхэн санасаар буй заа. Тэгэхэд агаарын даралт хэмжих барометр долоон зуун арван миллиметр хүртэл буурсан юм даг. Тэр догшин шуурга гуравдугаар сарын 18-наас 26-ныг хүртэл намхралгүй, шувт нүдсэн билээ. Тэр шуурга умард өргөргийн гучин тав, өмнөд өргөргийн дөч дэх хоног хооронд Америк, Европ, Ази тивд тоо томшгүй их аюул сүйрэл учруулсан бүлээг. Үндсээрээ булга булга татуулсан ой мод, нурж сүйдсэн хот, эрэг савнаасаа хальсан гол мөрд, эрэг дээр шидэгдсэн хөлөг онгоц, тариалангийн хоосорч сүйрсэн талбарууд, мянга мянган хүний үхэл хагацал энэ бүхэн тэрхүү шуурганы учруулсан хор уршиг бүлгээ...