(1876—1916)
Америкийн зохиолчид дундаас анх түрүүн ажилчин ангийн үзэл санаа, хувьсгалт тэмцлийг уран бүтээлдээ тусгаж, Эх орныхоо утга зохиолыг өндөрт гаргасан хүн бол Жек Лондон юм. Түүний зохиолыг В. И. Ленин үнэлж, «Лондон бол чадамгай зохиолч» гэж тэмдэглэж байжээ. Дэлхийд нэрд гарсан энэ зохиолч бурангуй нийгмээс болж ядууран өлбөрч, гутаж гуньж байсан ч төрөлхийн авьяасдаа хөтлөгдөн хөдөлмөрлөж, ядуу доорд ангийг өмгөөлөн тэмцэж явжээ. Сан-Франциско хотод ядуу айлд төрсөн Ж. Лондон балчир наснаасаа ажилд орж, сонин худалдаж амь зуудаг байв. Арван таван настайгаасаа мах шуузлах, үйлдвэрт нимгэн төмөр зүсэх зэргээр өдөрт арав, хорин цагаар ажиллан мөлжлөгийн хүнд хөдөлмөрийг биеэр амсаж хатамжсан байна. Түдэлгүй усан цэргээр ацаглагдан, алс холын далай тэнгисээр аялах болжээ. Энд түүний нүд нээгдэж, үзсэн харснаа бичиж туурвих санаа төрсөн байна.
Арван долоон настайдаа бичсэн «Японы эргийн хар салхи» гэдэг анхны найруулал нь түүнд зохиолчийн алдар хайрласан төдийгүй ирээдүйг нь зааж өгчээ. Гэвч сурсан сургууль, эзэмшсэн мэргэжилгүй залуу хүү ажил эрэн, Америк орноор хөндлөн гулдгүй тэнүүчилж явсаар социалистуудтай нөхөрлөж тэдний үйл ажиллагаанд оролцсоны учир гянданд орж үзжээ.
Тэр өнгөрсөн зууны ерээд оны дунд үеэс ажилчны социалист намд элсэж, улс төрийн үйл ажиллагаа явуулж, К. Маркс, Ф. Энгельсийн зохиолтой танилцаж, шинжлэх ухааны коммунизмын онолыг судалж байжээ. Ж. Лондон сурах, хөдөлмөрлөх алив зүйлд шаргуу болохоор бие даан дунд сургуулийн хичээл үзэж, их сургуульд орж боловсрол эзэмшсэн юм. Тэгээд сонин сэтгүүлийн ажилд оролцож, улмаар англи-бурын дайны байдлыг сурвалжлахаар америкийн нэг сониныг төлөөлөн явах замдаа Английн амьдралтай танилцаж, 1903 онд «Ёроолгүй тамын хүмүүс» ном хэвлүүлжээ. Энэ ном түүний бүтээлд эргэлт болжээ. Ж. Лондон богино өгүүллэгийн их чадвартан байлаа. Бадрангуй тэмүүллээр дүүрэн, хурц дайчин өгүүллэгүүд бичсэн нь олны сонирхол татаад зогссонгүй тэднийг тэмцэлд уриалан дуудаж байв.
Тэр бээр өгүүллэгийн арав гаруй түүвэр хэвлүүлсний заримыг дурдвал «Хувьсгал», «Умардын Одиссей», «Хүүхнүүдийн эр зориг», «Кишийн тухай үлгэр», «Өмнө зүгийн далай тэнгисийн үлгэр», «Амьдрах хүслэн», «Үмх мах», «Мексик хүн» зэрэг болно. Түүний зохиолын романтик хандлага, реалист дүр, дүрслэлээр түргэн солигдож зохиолын нь агуулга улам гүнзгийрэн, нийгмийн сэдэвтэй том роман бичихэд шилжжээ.
Ж. Лондон уран бүтээлийнхээ ид цэцэглэлтийн үед 1906—1912 онд «Цагаан соёот», «Төмөр өсгий», «Мартин Иден», «Саран хөндий» зэрэг дэлхийд алдаршсан роман туурвижээ. Эдгээрийн дотроос уран бүтээлийнх нь оргил болсон «Төмөр өсгий» романд америкийн тухайн цагийн бодит байдлыг урнаар дүрсэлж, ирээдүйн төлөвийг нь үзүүлсэн юм. Үүний хамт пролетари нарын ангийн холбоо тогтож, хувьсгалт тэмцэлд эрслэн боссон тухай үзүүлснээрээ уг роман үнэ цэнтэй бүтээл болсон бөгөөд ажилчин ангийн эв нэгдэл, хувьсгал капитализмыг мөхөөж чадна гэдгийг итгэлтэй өгүүлжээ.
Тэрчлэн «Мартин Иден» романдаа капитализмын нөхцөлд уран бүтээлч хүний тавилан эмгэнэлтэйгээр дуусдагийг харуулжээ. Хэдийгээр Ж. Лондоны уран бүтээлд ийм зөрчилт тал байсан авч ард түмэн, ажилчин ангитай ойр байхдаа бичсэн шилдэг зохиолууд нь хэзээ ч үнэ цэнээ алдахгүй юм. Ж. Лондон дөчхөн наслахдаа 50-иад ном бичжээ. АНУ-ын зохиолчдоос хамгийн олон зохиол нь монгол хэлээр хэвлэгдсэн хүн бол Жек Лондон юм.
Манай уншигчид Ж. Лондоны зохиолыг дөчөөд оноос амтархан уншиж иржээ. Энэ завсар түүний «Кишийн тухай үлгэр», «Үмх мах» (өгүүллэгийн түүвэр), «Төмөр өсгий», «Мартин Иден», «Саран хөндий», «Цагаан соёот» зэрэг зохиолуудыг монгол хэлээр орчуулан хэвлэжээ.
Эх сурвалж : Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь-3 (1988 он)
