Ахмад зохиолч, доктор профессор Дондогийн Цэвэгмидийн бичсэн «Анхны багш» гэдэг том хэлбэрийн зохиолд ардын хувьсгалын дараагаар анхны сургуулиудыг байгуулж хүүхэд багачуудыг сургах үйлсэд авьяас чадвараа зориулж байсан багшийн тухай өгүүлжээ. Энэ зохиолд хувьсгалын эхний үеийн манай орны байдал. Ард олны сэтгэл санааг үнэмшилтэй уран үгээр тодорхой дүрслээд хуучин нийгмийн хоцрогдлоос салахын тул юуны урьд ардын боловсролын системийг буй болгож, хөдөлмөрчдийг бичиг үсэгт сургаж, хүүхэд багачуудыг сургуульд оруулах бодлого явуулж байгаа хувьсгалт нам, засгийн мэргэн үйл ажиллагаа, манай анхны сэхээтэн багш нарын гавьяа зүтгэл, хоцрогдсон нийгмийн бурангуй байдлаас чөлөөлөгдөхийн төлөө хийж байгаа шаргуу тэмцлийг энэ зохиолын хуудаснаас бид тодорхой олж үзнэ.

...

Ахмад зохиолч Дондогийн Цэвэгмид «Анхны багш» зохиолдоо тухайн үеийн хүмүүсийн сэтгэл санаа, ахуй, ёс заншлыг нарийвчлан зурж үзүүлжээ. Өнөө үеийн залуучуудад сургамжтай, танин мэдүүлэх ач холбогдолтой энэ зохиол тэр үеийн амьдралыг асар их хөгжин дэвжсэн өнөөгийн манай орны соёл, гэгээрэл, урлаг утга зохиолын түвшинтэй харьцуулан ойлгоход уншигчдад сэрхийсэн бодол төрүүлэх нь дамжиггүй юм. «Анхны багш» зохиолд гол баатрын үйл амьдралын эхэн хэсэг дүрслэгдэж ардын сургуулийн суурийн чулуу нэгэнт тавигдсаныг үзүүлсэн тул цааш юу болох бол гэсэн сэтгэгдэл уншигчдад төрж мэдэх юм. 

Л. ТҮДЭВ